ZANDILE NDHLOVU, pierwsza czarnoskóra kobieta freedivingująca w Republice Południowej Afryki instruktor, ma misję szerzenia dobrego słowa o oceanie wśród ludzi, którzy nie mieli jej możliwości. Rozmawia ze Stevem Weinmanem
Dom Zandile Ndhlovu znajduje się teraz w Kapsztadzie, ale dorastała daleko od oceanu, w miasteczku Soweto niedaleko Johannesburga. Czy duży błękit intrygował ją jako dziecko?
„Nie, nawet nie wiedziałam, że coś takiego istnieje” – mówi pierwsza czarnoskóra kobieta nurkująca na freedivingu w Republice Południowej Afryki instruktor, dziś influencerka, która robi postępy, wprowadzając do oceanu inne osoby, takie jak ona. „Nie dorastaliśmy mając dostęp do tych światów, więc kiedy po raz pierwszy zobaczyłem morze, był to najbardziej niesamowity moment.
„Było uczucie zachwytu. Nie miałem pojęcia, że za rozbijającymi się falami kryje się życie na wszystkie sposoby, jakich nigdy nie mogłem sobie wyobrazić”.
Zandile (jej imię wymawia się Zan-DEE-lay I-LO-vu) rzeczywiście nauczyła się pływać w basenie, gdy miała 11 lat, ale minęło kolejnych 17 lat, zanim po raz pierwszy odważyła się zanurzyć w falach oceanu. „Kiedy wylądowałem na Bali, przeżywałem trudny okres. Któregoś ranka, jadąc na śniadanie, usłyszałem o wycieczce z rurką i się zapisałem.
„To było absolutnie niesamowite. Kolory były tak bogate i nigdy nie zapomnę, jak oszałamiający był błękit wody i piękna murena o strukturze plastra miodu, która przedostała się przez rafę, a dno oceanu wyglądało, jakby było oświetlone od spodu . To naprawdę był najpiękniejszy świat, jaki kiedykolwiek widziałem.”
Co się potem dzieje? – zapytała później i wszyscy jej powiedzieli – oczywiście, że z akwalungiem!
„Tak zaczęła się nasza podróż – od wyprawy Discover Scuba w zatoce Sodwana, pięknym morskim obszarze chronionym w Republice Południowej Afryki. Zachwycona możliwością oddychania pod wodą i wiedząc, że chcę więcej, zapisałam się na kurs PADI Otwarta woda, potem kurs zaawansowany, a potem sporo certyfikatów.”
Skierowany do ludzi
Kariera Zandile nadal trwała w Johannesburgu, gdzie rozpoczęła pracę w obszarze relacji z klientami, następnie zarządzała kluczowymi klientami, zanim po dalszych studiach przeniosła się do pracy na rzecz różnorodności i włączania inspirowanej trudnościami napotykanymi w świecie korporacji.
Przyzwyczajona do pracy w otoczeniu ludzi, zdecydowała się zostać płetwonurkiem instruktor, ale twierdzi, że nie było łatwo być „jedyną czarną osobą na łodzi”.
„Oczywiście, może być trudno być innym, być „obcym”, zwłaszcza w Republice Południowej Afryki, gdzie woda może mieć znaczenie polityczne.
„Tak więc przeszło od języka, który nie dotyczył kursów i nurkowań, do komentarzy na temat moich włosów, sugerujących, że normatywną jest tylko biel i kombinezony, które trzymają moją dolną, a nie górną połowę, przez co nurkowania nie są najwygodniejsze. Ten czas z pewnością miał swoje wyzwania.”
Wtedy Zandile odkrył freediving. „W czasach nurkowania wiedziałem, że czegoś brakuje, a kiedy zobaczyłem te dziewczyny nurkujące bez butli, po prostu wiedziałem, że muszę wziąć udział w kursie.
„Zakochałem się we wstrzymywaniu oddechu i od chwili, gdy wstrzymałem oddech pod wodą, wiedziałem, że chcę uczyć, żyć na tym świecie. To zmieniło wszystko, a to oczywiście oznaczało dotarcie do celu instruktor poziom.
„Freediving nadal był w dużej mierze niezróżnicowany – ale tak było była bardziej miękkie lądowanie. Tutaj wyzwaniem było jedynie zmierzenie się z moimi lękami i zejście głębiej. To był dla mnie naprawdę potężny i przemieniający czas.”
Oprócz standardowych początkowych obaw związanych z „zabraknięciem powietrza i połknięciem oceanu”, mówi trening nie stanowiło żadnego wyzwania. „Jest piękno w dyskomforcie, gdy twoje ciało chce oddychać, podczas gdy ty tego nie robisz, i uczy się przejmować kontrolę od automatycznie działających systemów ciała.
„To najpiękniejszy świat – po tym szaleństwie skurczów, ciemności, głębi i wszystkich rzeczy, które twój umysł wyczaruje w ciągu tych minut bez oddychania, oczywiście”.
„100% przerażony”
Nie wszyscy byli tak zachwyceni nowym kierunkiem Zandile, a ona opisuje swoją rodzinę jako „w stu procentach przerażoną”. „Moi znajomi pytali, dlaczego zajmuję się „rzeczami białych ludzi”, moja firma doradcza chciała wiedzieć, kiedy wrócę do pracy, starzy klienci wspominali, że „Podtrzymałem swoje stanowisko w sprawie syreny i wróciłem”.
„Jestem pewna, że przeze mnie poczułam się niekomfortowo, ale dla mnie był to dopiero początek piękna znalezienia mojego prawdziwego domu i dążenia do niego ze wszystkich sił.
„Kiedy pływałem, lubiłem wodę i eksplorację, ale uświadomiłem sobie, że nie chcę tego uczyć. Ale kiedy przeniosłem się na freediving, miałem jasną świadomość, że nie tylko chcę uczyć, ale także opowiadać każdemu, kto będzie chciał słuchać, o pięknie naszych oceanów.
„To było tak, jakby coś się we mnie otworzyło… i w chwili, gdy otrzymałem certyfikat, wiedziałem, że nie chcę pracować w sklepie nurkowym, ale aktywnie chciałem zapewnić dostęp społecznościom, z których pochodzę.
„Badanie oceanu nie jest łatwe i może być kosztowne, szczególnie dla osób pochodzących ze społeczności wcześniej marginalizowanej. Nie tylko chciałem obniżyć barierę wejścia, ale marzyłem o innej przyszłości, bardziej zróżnicowanej rasowo niż świat, w którym istnieję. Następnie zacząłem realizować to wielkie marzenie”.
Po pewnym czasie pracy jako niezależny strzelec wstrzymałem oddech instruktor w Kapsztadzie Zandile odłożyła to na później, ponieważ jej ambicje wzrosły. W 2020 roku założyła, częściowo finansowała i zaczęła prowadzić Fundację Czarna Syrenka, której celem jest stworzenie zróżnicowanej reprezentacji, czy to w sportach oceanicznych, karierze czy rekreacji.
Tradycja czarnych syren istnieje od czasów starożytnych w Afryce Południowej, Zachodniej i Środkowej i została zachowana w diasporze afroamerykańskiej. Opowiada o Mami Wata, pół-człowieku, pół-rybie, o którym mówi się, że ucieleśnia świętą naturę wody.
W przeciwieństwie do syren europejskich syren wabiących marynarzy na zagładę, Mami Wata była uważana za potężne bóstwo matczyne.
Początkowo Zandile uczył członków grupy społecznej w miasteczku Langa w Kapsztadzie, jak pływać, nurkować z rurką i doceniać cuda oceanu, znaczenie ochrony środowiska oraz wpływ działań człowieka na lądzie na ekosystem morski.
Chciała jednak założyć całą serię „węzłów oceanicznych”, aby poprawić dostęp do wód otwartych, zwłaszcza dla młodych ludzi ze środowisk mniej uprzywilejowanych. Teraz wydaje się, że jej wysiłki nabierają tempa.
„Mamy szczęście, że w końcu nawiązaliśmy współpracę z potencjalnym partnerem” – mówi mi. „Długo walczyliśmy o zdobycie terenu pod nasz kontener/centrum, który został nam podarowany przez firmę 11. godzina wyścigów".
Ta amerykańska organizacja charytatywna ma na celu mobilizację społeczności sportowych, morskich i przybrzeżnych do inspirowania rozwiązań dla oceanów, promując zmiany poprzez sponsoring, stypendystów i ambasadorów.
„Z pewnością będzie to dla nas nie tylko zmiana zasad gry, ale będzie w dużym stopniu opierać się na pięknie partnerstwa, współtworzenia i dzieleniu się zasobami w przestrzeniach ochrony oceanów” – mówi Zandile. „Jesteśmy podekscytowani jeszcze głębszym wpływem na społeczności, które mają minimalny dostęp do oceanu. To jest teraz w 100% moje główne zajęcie.”
Mistrzowie oceanu
W Republice Południowej Afryki rośnie świadomość takich kwestii, jak ocieplenie oceanów, zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi i dobrostan rekinów, twierdzi niebieskowłosa działaczka. „Widzimy, że coraz więcej młodych ludzi angażuje się w działalność rzeczniczą, ale także widzimy, że treści i dzieła sztuki skierowane do oceanu stają się coraz bardziej dostępne dla publiczności, na przykład w pracach niesamowitych fotografów.
„Mamy przed sobą jeszcze długą drogę, ale jestem pewien, że już piszemy przyszłość, która nie tylko będzie włączać, ale także będzie obejmowała zróżnicowaną grupę strażników i mistrzów oceanów. Stąd możemy tylko wygrać.”
W miarę jak praca nabrała tempa na całym świecie, Zandile znalazł mniej czasu na rekreacyjne spędzanie czasu w wodzie – także w Republice Południowej Afryki. „Kiedy jestem w domu, skupiam się na pływaniu o zachodzie lub wschodzie słońca lub nurkowaniu swobodnym, ponieważ są one szybko i łatwo dostępne z miejsca, w którym mieszkam. Żyję więc dla tych chwil ciszy z oceanem lub dzielenia się śmiechem z przyjaciółmi w tej najpiękniejszej przestrzeni.”
Ulubione miejsca do nurkowania? Jako pierwsza wymienia „ciepłe wody pełne niespodzianek” w zatoce Sodwana. „Można tu spotkać absolutnie wszystko, od mant po żarłacze białe” – mówi.
Na górze znajduje się także Aliwal Shoal – „to wytrzymałe piękno, które jest domem dla niektórych z największych populacji żarłaczy byczych” – i Kapsztad: „Jej lasy wodorostów nigdy się nie starzeją, są jak magiczna kraina baśni… to także moje lokalne wody i mam szczęście, że mogę to nazwać domem.”
Jednak poza wybrzeżami Republiki Południowej Afryki lista życzeń Zandile'a jest coraz większa: „W tym roku mam nadzieję spędzić trochę czasu na freedivingu trening w Egipcie; Mam nadzieję zobaczyć kaszaloty na Dominikanie i odbyć więcej nurkowań z rekinami tygrysimi na Hawajach lub Bermudach, ale zasadniczo chodzi mi o kontynuację eksploracji.
„Jest coś w poznawaniu nieznajomych na łodziach na całym świecie i słuchaniu ich historii, co rośnie w sercu i wzbudza ciekawość”.
Wyzwania na wysokim poziomie
W 100 r. Zandile znalazła się na liście 2022 najbardziej wpływowych osób pochodzenia afrykańskiego na świecie PADI AmbassaDiver w tym roku, obiecując „nadal pojawiać się w obronie oceanu, opowiadając się za jego ochroną na wszelkie możliwe sposoby, jednocześnie zachęcając ludzi do odkrywania naszych pięknych oceanów obiektywem mojego aparatu”.
W zeszłym roku znalazła się także na sporządzonej przez BBC liście 100 inspirujących i wpływowych kobiet z całego świata, obok takich nazwisk jak Michelle Obama, Amal Clooney i Gloria Steinem. Cała pozytywna uwaga uświadomiła Zandile, że głównym wyzwaniem, przed którym stoi, jest tykający zegar.
„Chodzi o to, aby mieć wystarczająco dużo czasu, aby zająć się całą pasją i celem pracy” – mówi. „Roki 2022 i 2023 przyniosły naukę o tym, jak skończony jest czas i że jestem tylko jednym człowiekiem.
„To uświadomiło mi potrzebę znalezienia dotacji, które pomogą utrzymać Fundacja Czarnej Syrenkipraca przebiega konsekwentnie i buduje zespół, który może skupić się na swojej pracy nawet podczas mojej nieobecności.”
Pomógł w tym grant uzyskany od Zandile’a jako ambasadora 11th Hour Racing. „Zdecydowanie skupiamy się na jasności co do tego, co musi być priorytetem – mówienie trochę więcej „nie” i znajdowanie czasu na zabawę pomoże mi odzyskać energię”. Śledź jej działania dalej Instagram, TikTok or X.
Piosenka Zandiego
Zandile Ndhlovu napisała na wpół autobiograficzną książkę dla dzieci w wieku 6–8 lat, która ukazała się pod koniec marca.
Piosenka Zandiego to historia żywiołowej niebieskowłosej syreny z Republiki Południowej Afryki, której misją jest ochrona oceanów planety i łączenie młodych ludzi – zwłaszcza kolorowych – z morzami.
32-stronicowa książka w twardej oprawie, zilustrowana przez Katlego Keokgale, jest dostępna na stronie Amazonka za 11.47 GBP (ISBN: 9781662520105).
Również w Divernet: Nurkowanie na ślepo: Jak Jess Pita doświadcza podwodnego świata, PADI i SSI wykorzystują media społecznościowe do rozpowszechniania informacji o nurkowaniu, Scuba to medytacja dla nowego AmbassaDiver, Miranda K dołącza do zespołu AmbassaDivers
