Bomby w bikini

Wyobraź sobie pukanie do drzwi. Przyjazny mężczyzna na wyciągnięcie ręki próbuje Cię przekonać, abyś spakowała wszystko i wyszła z domu. Nie tylko Ty i Twoja rodzina, ale cała Twoja społeczność. Twierdzi, że służy to dobru ludzkości i zakończy wszystkie wojny światowe.

Czy zgodziłbyś się? Czy przyjąłbyś ofertę przeniesienia się daleko od jedynego miejsca, które znasz? Czy byłbyś szczęśliwy, gdyby dowiedział się, że przeprowadzka nie jest tymczasowa i będzie trwać kilka pokoleń?

I że prawdopodobnie umrzesz powolną, makabryczną śmiercią, jeśli kiedykolwiek wrócisz do domu?

Dokładnie to samo wydarzyło się w lutym 1946 r., kiedy gubernator wojskowy USA Ben H. Wyatt przekonał lokalnego wodza, króla Judę, aby przekonał swój lud do ewakuacji ich małej wyspy na atolu Bikini.

167 mieszkańców przeniesiono do ciasnych koszar na odległej wyspie i rozpoczęły się przygotowania do programu testów nuklearnych. Operacja Crossroads dobiegła końca!

Atol Bikini został wybrany na obszar testowy przede wszystkim ze względu na jego oddalenie, dlatego też aby się tam dzisiaj dostać, musimy odbyć długą i czasami trudną podróż. Po niemal trzech dniach mamy wrażenie, jakbyśmy przenieśli się na drugi koniec globu i rzeczywiście jesteśmy już prawie na linii daty – 12 stref czasowych od południka Greenwich.

Bikini leży na północ od równika na Pacyfiku, w połowie drogi między Australią a Hawajami i składa się z 23 wysp, z których tylko dwie zostały
kiedykolwiek nadający się do zamieszkania.

Po trzech kolejnych przystankach samolot United Airlines Island Hopper z Guam wysadza nas w końcu do bazy armii amerykańskiej na atolu Kwajalein. Następnie następuje krótka bezpłatna przejażdżka promem wojskowym na małą, gęsto zaludnioną cywilną wyspę Ebeye. Przed wejściem na pokład pielęgnujemy zmęczenie spowodowane zmianą strefy czasowej przez jeden dzień w uroczym, rustykalnym hotelu Ebeye, jedynym w mieście Truk Master.

Przed rozpoczęciem naszego 24-godzinnego rejsu na północ mamy czas na nurkowanie na ciężkim krążowniku Księżniczka Eugen. Niemiecki statek został skonfiskowany przez siły alianckie po drugiej wojnie światowej, a niemieckie i japońskie okręty docelowe włączono do testów nuklearnych w celu zbadania wszelkich znaczących różnic w metodach budowy statków wroga pod kątem uszkodzeń spowodowanych przez broń atomową.

Księżniczka Eugen przetrwał oba wybuchy Operacji Crossroads z jedynie niewielkimi uszkodzeniami konstrukcyjnymi, ale otrzymał dużą dawkę opadu radioaktywnego.

Później tego samego roku został odholowany na atol Kwajalein w celu odkażenia i wyładunku amunicji, ale wycieków, których doznała, nie można było naprawić ze względu na radioaktywność, więc w grudniu 1946 roku został wywrócony do płytkiej wody laguny.

Jak większość ciężko opancerzonych okrętów wojennych Księżniczka Eugen leży odwrócony, ale wrak pozostaje imponującym nurkowaniem, a jego skala przygotowuje nas na to, co nas czeka.

Główną atrakcją fotograficzną są trzy gigantyczne śmigła, z których jedno wystaje z wody.

Pojawia się atol Bikini na horyzoncie późnym popołudniem następnego dnia. Zrobiliśmy dobry czas na niezwykle spokojnym Pacyfiku i przybyliśmy kilka godzin wcześniej, niż się spodziewaliśmy, więc możemy wykonać szybkie nurkowanie orientacyjne na USS Saratoga. Prawdopodobnie największy na świecie wrak do nurkowania i jeden z niewielu lotniskowców dostępnych dla nurków.

Pływanie w kierunku linii zejścia o godz Mistrz Truka na dziobie, patrzę w dół i dociera do mnie, że to, co widzę poniżej, to nie dno, ale kabina załogi 270-metrowego lotniskowca!

Schodzimy na pokład na około 30 m, żeby się zorientować. Cały pokład załogi pokryty jest deskami z drewna tekowego, wybranymi ze względu na solidność i łatwość naprawy.

Pomimo warstwy wodorostów i koralowców, tu i ówdzie można dostrzec pojedyncze deski.

Aby zapewnić pilotom jak najwięcej miejsca na starty i lądowania, lotniskowce mają wysoki, wąski mostek ustawiony z jednej strony. Saratoga miał cztery zestawy dwulufowych dział MK55 9 cali kal. 8, dwa skierowane do przodu i dwa skierowane do tyłu, ale przed wybuchem pozostała tylko jedna z wież, a komin zawalił się.

Nadbudowa jest jednak zaskakująco nienaruszona. Znajdujemy pomieszczenia z mapą, radarem, kodowaniem i radiem, wszystkie bardzo małe i ciasne.

Wpływamy do sterówki. Nie ma w nim okien, jedynie wąskie szczeliny, prawdopodobnie mające na celu ochronę funkcjonariuszy zajmujących wysokie, odsłonięte stanowisko. Przed sterówką znajduje się zewnętrzny mostek nawigacyjny, skąd podczas manewrów mieliby lepszy widok na statek i jego otoczenie.

Płyniemy w kierunku uplineu, aby rozpocząć dekompresję. Pozostając stosunkowo płytko, zebraliśmy ponad 30 minut deko. Nagle mój kumpel wskazuje za mnie, a ja się odwracam.

Rekin tygrysi sprawdza nas i zostaje na chwilę. Później słyszymy, że jest częstym widokiem na Sara – wisienka na naszym torcie.

Dokładnie studiujemy wybrane plany i schematy wraku pomiędzy nurkowaniami, aby mieć pewność, że odwiedzamy interesujące miejsca w najbardziej efektywny sposób. Lotniskowiec to pływające miasto, a gdy jest w pełni sprawny USS Saratoga mieścił około 2800 członków załogi.

Oznakowane pomieszczenia obejmują piekarnię, zakład fryzjerski, dentystę, pralnię, ambulatorium, kowal, obieralnię ziemniaków, rzeźnik i schowek do nurkowania. Ekscytujące rzeczy!

Można spokojnie pojechać na Bikini i nurkować tylko na USS Saratoga na tydzień. Właściwie, gdyby to był jedyny wrak, nadal warto byłoby pojechać. Zrobiliśmy pięć długich nurkowań na ogromnym statku i nadal miałem wrażenie, że tylko zarysowaliśmy powierzchnię.

Teoretycznie do zbadania jest kilka kilometrów korytarzy, choć nie wszystkie poziomy są dostępne lub bezpieczne do penetracji. Ale z ogromnej przedniej windy samolotu możliwe są różne trasy. Drzwi zapraszają, ale za nimi wyglądają bardzo mulisto i mgliście, więc najpierw zakładamy szpulę zabezpieczającą i zawiązujemy.

Po przepłynięciu kilku pierwszych pokoi widoczność się poprawia. Możemy teraz zobaczyć stałą linię penetracji prowadzącą w głąb wraku, najwyraźniej ułożoną przez personel z nieistniejącego już centrum nurkowego na wyspie Bikini.

Do liny głównej przyczepiamy naszą linę asekuracyjną. Wszystko jest bardzo zardzewiałe, a podłogę pokrywa gruba warstwa niezwykle drobnego osadu. Jeden nieostrożny ruch ręką lub niewłaściwe umiejscowienie płetwa-kick zniszczy widoczność.

Pęcherzyki spalin w obwodzie otwartym usunęłyby deszcz zardzewiałych cząstek z dachu.

Używamy rebreatherów JJ, ale od czasu do czasu konieczna jest regulacja wyporu, a nawet niewielki strumień pęcherzyków z maska wywołuje przesiąkanie.

Sztuka polega na tym, aby poruszać się bardzo powoli i celowo. Przeszkadza mi duży system kamer i przy każdym przejściu lub przegrodzie, którą mijamy, muszę złożyć ramiona lampy błyskowej i ostrożnie przesuwać kamerę przed siebie, uważając, aby nie zarysować kopuły.

Już po kilku minutach znajdujemy pierwsze jajko wielkanocne. Na podłodze leży hełm nurkowy US Navy Mark V w bardzo dobrym stanie. Oryginalny projekt pochodzi z 1916 roku, ale 30-kilogramowy hełm był nadal w użyciu w połowie lat 1980-tych. Pozostałości tego bardzo cennego przedmiotu kolekcjonerskiego świadczą o ograniczonej liczbie nurków, którzy odwiedzili Bikini.

Z map wiemy, że po zpłynięciu po schodach musimy skręcić ostro w prawo, aby dotrzeć do celu. Mój kumpel podczas wszystkich nurkowań na Bikini, słynny badacz wraków Richard Lundgren, płynie przede mną w wąskim przejściu i nagle znika w drzwiach po lewej stronie.

Czy to jest to? Czy znalazł?

Tak, znaleźliśmy to – sala operacyjna stomatologiczna. Wszystko jest nienaruszone: trzy fotele dentystyczne z wiertłami, miskami do płukania, wężami i oświetleniem. Poruszamy się bardzo ostrożnie wewnątrz małej komory, aby nie zniszczyć delikatnego środowiska ani nie wzburzyć mułu.

W drodze powrotnej zauważamy kolejne ukryte perełki, takie jak telefony naścienne, gaśnice i tablice informacyjne o ambulatorium. Wszędzie walają się stare butelki Coca-Coli.

W wielu pokojach i korytarzach widzimy szafki na dokumenty. W przed-cyfrowy Marynarka wojenna miała mnóstwo dokumentów do przechowywania.
Podczas późniejszego nurkowania odnajdujemy szafkę nurkową z wężami pępowinowymi i wiszącymi suchymi skafandrami, a także zwiedzamy salony załogi z sofami i stolikami kawowymi.

Podobno nikt jeszcze nie badał maszynowni. Pod koniec naszego ostatniego nurkowania na Saratoga znajdziemy możliwe wejście, ale skończył nam się czas, więc wyjdź Sara z poczuciem niedokończonych spraw.

Wszystkie okręty wojenne w lagunie odegrały ważną rolę w historii II wojny światowej na całym świecie, ale tym, który ma najbardziej imponujący rodowód historyczny, musi być japoński pancernik HIJMS Nagato.

To z tej pływającej fortecy admirał Isoroku Yamamoto kierował atakiem na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 roku. Nagato został skonfiskowany przez Amerykanów po kapitulacji Japonii i podejrzewam, że możliwość pomszczenia Pearl Harbor odegrała rolę w decyzji o włączeniu jej do Operacji Crossroads. Zbombarduj Nagato!

Jak z Księżniczka Eugen, odwrócony Nagato najważniejszymi elementami są ogromne śmigła (cztery z nich) i bliźniacze 16-calowe działa, które w tamtym czasie były największe na świecie.

Nadbudówka przypominająca pagodę ugina się pod ciężarem kadłuba, ale można wcisnąć się w mostek i udawać, że jest się admirałem Yamamoto słuchającym słynnego radiowego hasła Dziennik! Dziennik! Dziennik!, uważany za sygnał do rozpoczęcia ataku na Pearl Harbor.

Yamamoto był przeciwny atakowi na bazę USA na Hawajach, ponieważ obawiał się, że wciągnie to Amerykanów w wojnę. Jego rzekome proroctwo po uderzeniu: „Obawiam się, że jedyne, co zrobiliśmy, to obudzić śpiącego olbrzyma i napełnić go straszliwą determinacją”, okazało się słynnymi ostatnimi słowami…

Odpowiedzialność Truk Master załoga zaleca ograniczenie intensywności nurkowania w połowie rejsu do odgazowania, więc zamiast popołudniowego nurkowania eksplorujemy wyspę Bikini. Kilkukilometrowy spacer prowadzi nas do małej osady, która jeszcze 10 lat temu gościła nurków Bikini Atoll Divers, otwartą w czerwcu 1996 roku i prowadzoną przez Radę Atolu Bikini.

Plan zakładał zapewnienie bazy ekonomicznej dla ewentualnego przyszłego przesiedlenia wyspy, ale w 2008 r. rada musiała zamknąć tę operację, co było wynikiem problemów z niezawodnością lokalnych linii lotniczych w połączeniu z gwałtownie rosnącymi kosztami energii i światowym załamaniem gospodarczym, które uderzyło również w turystykę nurkową .

Personel nurkowy utknął na wyspie na miesiąc, kiedy samolot, który miał ich ewakuować, zepsuł się.

W okolicy panuje niepokojąca postapokaliptyczna atmosfera i jasne jest, że wszyscy wyjechali w pośpiechu, gdy w końcu pojawiła się łódź. Ostatnią odprawę nurkową wciąż można zobaczyć na tablicy w centrum nurkowym, a w innym budynku sprzęt nurkowy, części zamienne, kompresory, pomieszczenie serwisowe, zbiorniki do płukania i wszystko inne pozostaje tak, jak zostało porzucone – straszne.

Rozmiar, historia i szczegóły Saratoga oraz Nagato uczynimy z tych wraków klejnoty koronne – nie tylko w skali bikini, ale gdziekolwiek na świecie – ale także skorzystamy z okazji, aby zanurkować w kilku wrakach niszczycieli, pancerników i łodzi podwodnych z Operacji Crossroads. Mój absolutny faworyt wśród tych „mniejszych” naczyń (wszystko jest małe w porównaniu do Saratoga i Nagato) to niszczyciel USS Lamsona.

Schodzimy wzdłuż cumy ku miłej niespodziance, bo Lamsona siedzi wyprostowany na piaszczystym dnie, a widoczność jest najlepsza, jaką do tej pory widzieliśmy na Bikini. Kiedy został zatopiony, „Lamson” był uzbrojony po zęby i był pełen artylerii, armat, dział pokładowych i min, ładunków głębinowych i torped.

Część środkowa to po prostu duży, poskręcany i zniekształcony obszar. Obok wraku na piasku, 50 m, zauważam śpiącego rekina rafowego białopłetwego i ostrożnie podchodzę do niego z jednej strony, podczas gdy Richard ustawia się z drugiej strony.

Z moim obiektywem typu rybie oko 15 mm z daleka wszystko wydaje się małe, ale cisza naszych rebreatherów jest ogromną zaletą i udaje mi się podejść bardzo blisko, zanim rekin się obudzi i zirytowany odpłynie.

Miałem szczęście nurkować w niektórych z najbardziej znanych wraków statków na świecie, takich jak Umbria, Wąż osetowy, brytyjski i wraki Truk Lagoon, ale doświadczenie w Bikini jest klasą samą w sobie. Możliwość udokumentowania historii tego miejsca, nie tylko zapisów wojennych wszystkich wraków, ale także wpływu decyzji administracji Trumana na przyrodę i populację, wydaje się bardzo znacząca.