Jest jednym z czołowych nurków jaskiniowych na świecie, ale co wyróżnia tego wyjątkowego Brytyjczyka? Brendan O'Brien dowiaduje się o mężczyźnie, jego psychice i niezwykłym podejściu do wycieraczek.
PROBLEM polegał na tym, że nie szukaliśmy oczywistości i nie mogliśmy jej znaleźć.
Rick Stanton, jeden z najwybitniejszych nurków jaskiniowych na świecie, nie jest podatny na takie podwójne negatywne skutki, ale z tym właśnie się borykał, zanim odkrył przejście, które doprowadziło do zakończenia rekordowego nurkowania jaskiniowego w Wookey Hole w Somersecie.
Pytania i odpowiedzi: Z legendą nurkowania jaskiniowego Rickiem Stantonem
„Wszyscy byli skupieni po lewej stronie jaskini i myśleli, że to się skończyło, ale po prawej stronie było małe wejście w ścianie jaskini. Można to było nawet zobaczyć na filmie; to nie był koniec.”
Brytyjski nurek Rick jest jednym z najpopularniejszych gości-mówców Dive Show, a podczas jego zeszłorocznej prezentacji publiczność mogła zapoznać się z problemami i praktycznymi aspektami takich wypraw. Interesowała mnie jednak motywacja Ricka i to, dlaczego człowiek wpychał się w najbardziej nieprzyjazne środowisko na planecie – miejsca, gdzie wcześniej nie był żaden człowiek i gdzie prawdopodobnie podąży tylko garstka.
„Kiedy ludzie widzą pustą ścianę, myślą, że to koniec jaskini” – mówi Rick. „Są już u kresu swoich możliwości i chcą znaleźć koniec, aby móc powiedzieć: Możemy już wracać. Ale musisz przyjrzeć się bliżej, jakbyś miał drugą parę oczu.
„To, co dla jednej osoby jest końcem jaskini, dla innej może być początkiem obwodnicy. Musisz pomyśleć: OK, mogę mieć to wszystko za sobą, ale spójrzmy na ten punkt jako na początek jaskini – dokąd możemy dojść?
„W Wookey wszyscy mówili, że przyszłość jest rażąco oczywista, kiedy ją wskazałem. Mnóstwo ludzi oglądało ten film, ale go po prostu nie widziało. Myślę, że to jest coś, co mnie motywuje, odkrywanie tego, co oczywiste”.
WYCZUŁAM, ŻE RICK JEST WIĘCEJ niż mógł wyjaśnić; więc zapytałem go o czas, zanim usłyszał o jaskiniach i nurkowaniu. „Byłem w szkole, miałem około 16, 17 lat i trochę już chodziłem po wzgórzach” – wspomina. „Spotkałem chłopca, który eksplorował jaskinie ze skautami i bardzo mu zazdrościłem.
Pamiętam, że pomyślałem: chciałbym zrobić coś takiego.
„Ale decydujący moment nadszedł dopiero, gdy mama wezwała mnie do obejrzenia programu telewizyjnego Underground Eiger o dwóch nurkach łączących się podczas najdłuższego wówczas nurkowania jaskiniowego na świecie. Po obejrzeniu wiedziałem, że nurkowanie jaskiniowe jest dla mnie.”
Na uniwersytecie Rick dostrzegł możliwość rozwoju, dołączając do klubów jaskiniowych i nurkowych. „Czuję się teraz trochę winny. Nauczyłem się nurkować w basenie, chodziłem na wszystkie wykłady, ale nigdy nie uzyskałem kwalifikacji. Nie poszłam z klubem na jedno nurkowanie. Ale identyfikowałem się z ludźmi z klubu jaskiniowego i dużo nurkowałem w jaskiniach, chociaż nurkowałem tylko na freedivingu, aby przedostać się przez wypełnione wodą studzienki.
„Ale dłuższe sumpy były zbyt długie, aby nurkować swobodnie. Rick znalazł rozwiązanie, gdy poszedł kupić nowy kombinezon. W sklepie była mała butla i jedyne, czego potrzebowałem, to zawór dozujący. Tak się złożyło, że zawór, który znalazłem, to Posejdon, ale wtedy nie wiedziałem, że tego używają wszyscy nurkowie jaskiniowi.
Nadal go używam. Ostatnio byłem na 90 m w kamieniołomie Dorothea i myślałem: Och, świetnie, to mój stary regulator!
„Nauczyliśmy się nurkować w rzece Lune w Yorkshire i zaczęliśmy używać tego zestawu w jaskiniach ze zbiornikami, łącznie z goglami i płetwami, jak je nazywaliśmy”.
Czy był to punkt zwrotny dla Ricka, czas, w którym nurkowanie wydawało mu się bardziej atrakcyjne niż jaskinia?
"Nie, nie bardzo. Największą cechą nurków jaskiniowych jest to, że niezmiennie najpierw są jaskiniowcami; czują się komfortowo w jaskiniach, a następnie uczą się nurkować. W kraju jest tylko kilka jaskiń ze zbiornikami do nurkowania. Nurkowanie to tylko środek do celu, sposób na dotarcie do fragmentów jaskini, do których nie można dotrzeć w inny sposób.”
Rick opisał swoje wczesne doświadczenia ze społecznością nurków jaskiniowych: „Było mnóstwo innych nurków jaskiniowych, ale nie otrzymaliśmy od nich żadnej rady. To nie było tak jak dzisiaj, kiedy można pójść na kurs i zdobyć kwalifikacje do rękojeści. Po prostu kupowałem trochę sprzętu do nurkowania i zanim poznałem kogokolwiek w świecie nurkowań jaskiniowych, byłem już w stanie nurkować w większości jaskiń.
Wyczyny Ricka umieściły go na piedestale największych nurków, ale czy tego właśnie szukał wtedy, czy nawet teraz? „Nie, to po prostu nie ja. Podczas nurkowania można poczuć się jak bohater, ale podczas nurkowania w jaskiniach wszyscy biorą się za siebie tak, jak przychodzą, nie ma tu oddawania czci bohaterom ani nic w tym rodzaju. Jaskinia nikogo nie interesuje, a ja nie miałem zamiaru bić żadnych rekordów.
Różnica? „Większa część oceanu jest w dużej mierze niezbadana, ale nadal wszystko jest na mapie. Wiesz, jak głęboko jest i co prawdopodobnie się tam znajdzie, jeśli w nim zanurkujesz. Nie wydaje mi się to zbyt atrakcyjne, ale w jaskiniach nie wiesz, czy iść w górę, w dół, w lewo czy w prawo. Można pójść w jedną stronę i znaleźć najlepszą komorę na świecie. Nie ma technologii, która Ci to powie – po prostu musisz tam być.”
A relacje w mediach – czy tego właśnie szuka Rick? „Nie, nie” – odpowiada z naciskiem. „To miłe, jak płyta pod względem głębi, ale to zupełnie nieistotne. Nurkowanie jaskiniowe ma to do siebie, że jest to bardzo powściągliwy sport. Ludzie, którzy to robią, często są dość dyskretni i z pewnością nie chcą znajdować się na jakimkolwiek piedestale, łącznie ze mną.
„Niektórzy ludzie nurkują w jaskiniach, aby nagłośnić swoją działalność lub uzyskać nazwę na końcu jaskini, ale mnie interesuje tylko jaskinia, dokąd ona prowadzi i jak się kończy. Chyba to mnie motywuje – nie wiem dlaczego, ale to wszystko.”
Rick mówił o satysfakcji, jaką czerpie z łączenia systemów jaskiń, ale czy mówi sam za siebie, czy jest to uniwersalna atrakcja? „To logiczna rzecz” – mówi, po czym robi pauzę: „Przypuszczam, że dla mnie jest to klasyczne, łączenie systemów – wtedy mamy kompletną jaskinię. To jak dokończenie układanki – nie możesz iść dalej.
„W przypadku Wookeya zaszliśmy wystarczająco daleko; byłoby zbyt duże niebezpieczeństwo. Mogą jednak pojawić się nowe osiągnięcia technologiczne, które pozwolą nam lub komuś innemu pójść dalej. Na razie Wookey jest skończony i myślę, że dla mnie to jest atrakcja, dopełnienie obrazu. Potem się wyłączam”.
Obejrzyj jedną z prezentacji Ricka Stantona, a dowiesz się, jak pracuje zespół nurkujący w jaskiniach, aby tylko jeden lub dwóch członków mógł osiągnąć swój cel, pozostawiając resztę w tyle. Ciekawiło mnie jego zdanie na temat speleologii jako sportu zespołowego.
„Na boisku po prostu kopiesz piłkę, ale w jaskini naprawdę musisz na sobie polegać” – wyjaśnia. „To tworzy silne więzi i przyjaźnie z ludźmi, a dzięki tej jakości docierasz tam wspólnie” .”
Pytam, jak łączy zespoły. Czy jest to tak proste, jak patrzenie na nurka jaskiniowego i myślenie: to jest osoba, którą chcę w swoim zespole?
On chciałby. „Jak na sport niekonkurencyjny, jest to dość konkurencyjne. Jeśli chodzi o nowicjuszy, ludzie będą się zastanawiać: co on zrobi, czy będzie młodym nowicjuszem, czy może utoruje drogę? Widziałem kilka pokoleń nurków jaskiniowych, niektórzy przychodzili i odchodzili, a niektórzy pozostali.
A jak upewnić się, że jesteś jednym z nielicznych wybranych? „No cóż, zawsze pozostaje kupić piwo! Właściwie zaczynasz jako praktykant, kręcąc się w pobliżu, nosząc sprzęt i obserwując, jak ludzie robią różne rzeczy. W pewnym momencie zostaniesz zapytany, czy chcesz nurkować w ramach odpowiedniego systemu mentorskiego.
Kolejność dziobania? "Tam musi być. Jeśli wybierasz się do nowego miejsca, do którego dotarcie może być odległe i trudne, chcesz zatrudnić w nim swojego drużbę. Ale naprawdę nie ma zbyt wielu ludzi, którzy są tak zaangażowani i mogą zrobić to – prawdopodobnie jest tylko około 20 osób, które potrafią robić rzeczy Wookeya.
NAWET PRZY TAK MAŁYM BASENIE ludzi, podjęcie decyzji, kto poprowadzi zespół, może być trudne. „Zazwyczaj jest to osoba nurkująca. To jak prowadzenie biznesu – trzeba być menadżerem, motywatorem, organizatorem logistyki i sprawić, żeby wszyscy byli zadowoleni. To może być koszmar.”
Podobnie jak w przypadku wielu innych nurków jaskiniowych, Rick, który z zawodu jest strażakiem, nie jest pracą na pełen etat. Czy kariera pomogła mu w nurkowaniu jaskiniowym?
„Powiedziałbym, że jest odwrotnie. Jestem strażakiem od 18 lat, ale nurkiem jaskiniowym od dłuższego czasu i to pomogło mi przejść przez selekcję, trening i radzenie sobie z presją.”
Rick wierzy, że radzenie sobie z presją może być jedną z najcenniejszych cech każdego początkującego nurka jaskiniowego. „Nie każdy potrafi myśleć pod presją. Jest wielu naprawdę kompetentnych nurków, o których można by pomyśleć, że mogliby zrobić wszystko, ale z jakiegoś powodu, gdy coś pójdzie nie tak, nie są w stanie zaproponować oczywistego rozwiązania.
Rick określa początek każdego nurkowania jako pełen presji lub napięcia i twierdzi, że każdy ma swój własny sposób radzenia sobie z tymi uczuciami. Radzenie sobie z presją jest trochę jak jazda na rowerze – potrafi to zrobić, ale jeśli chodzi o dokładne wyjaśnienie, jak to zrobić, ma trudności.
Proszę go, aby szczegółowo opisał proces, przez który przechodzi, przygotowując się.
„Wyobrażasz sobie nurkowanie i czerpiesz ze wzorców tego, co robiłeś podczas poprzednich nurkowań. Nie możesz sobie pozwolić na napięcie, bo wciąż masz mnóstwo spraw na głowie. Nie ma też czasu na półgodzinny trans.
„Widzę siebie nurkującego, nie jak na filmie czy migawce, ale w krytycznych fragmentach, co robię w ustalonych punktach, jak to robię i co się stanie, jeśli coś pójdzie nie tak”.
Wspominam, że niektórzy ludzie wizualizują wydarzenia tak, jakby patrzyli własnymi oczami. Rick zamyka oczy i próbuje, ale mu to nie wychodzi. Wracając do oglądania wydarzeń, jakby patrzył na siebie z zewnątrz, od razu czuje się bardziej komfortowo.
Opowiada mi o jednej ze swoich wizualizacji zalanego rebreathera. Nie wie, że to robi, ale kiedy to opisuje, zamyka oczy, a jego dłonie naśladują to, co zrobiłby w tej sytuacji.
Ale nie jest to coś, co można go spotkać na miejscu nurkowania; to jest to, co robi sam; system opracowany tak, aby pasował do sposobu, w jaki pracuje jego umysł, aby rozwiązywać problemy, zanim się pojawią, a kiedy już się pojawią, zarządzać nimi bez pośpiechu.
Rick mówi mi, że to kolejna cecha potrzebna członkowi zespołu, aby móc rozwiązywać problemy. „Kiedy po raz pierwszy wchodzisz do wody, zawsze jest to trochę niezręczne. Układasz pionowo, ale potem ustawiasz poziomo i zawsze jest coś, co wymaga dostosowania lub przeniesienia, a to wszystko nakłada się na inne rzeczy, które się dzieją.
Być może dlatego Rick preferuje prosty sprzęt. „Większość z nich jest dostosowana; chodzi o rozbicie tego na najprostszą formę, bez rezygnacji z bezpieczeństwa. Nie jestem wielkim miłośnikiem technologii; Wolę proste elementy wyposażenia.
Przykładem tego pragnienia zachowania prostoty jest system zatrzymywania ciepła Ricka. „Początkowo szukałem jednej z tych mat z koralikami, które można dostać do siedzeń, ale potem zobaczyłem w sklepie wycieraczkę i pomyślałem, że to zadziała”.
Myślisz, że ktoś spróbuje? „To może wydawać się śmieszne, ale to naprawdę działa! Może mógłbym ją sprzedać, kamizelkę termiczną Stanton, włożyć do pokrowca – nikt nie będzie wiedział, co jest w środku!”
Kamizelka z wycieraczką to kolejny przykład podejścia Ricka do nurkowania jaskiniowego – chodzi o dostrzeżenie tego, co oczywiste i odnalezienie tego.
