reżyser fotografia Rob Franklin od dawna jest pierwszą osobą, do której dzwoni się, gdy w powietrzu pojawiają się duże projekty filmowania podwodnego. PENELOPE GRANYCOME rozmawia z nim o obozach dla rekrutów BBC, Blue Planet wyzwania, napędzana whisky fantazja w Meksyku i najlepsze sposoby na zazielenianie basenów.
Nie tak spodziewałem się rozpocząć rozmowę z Robem Franklinem, doświadczonym dyrektorem ds. fotografia (DoP) i nurek komercyjny z trzydziestoletnim doświadczeniem w nurkowaniu i filmowaniu w najbardziej wymagających lokalizacjach na świecie.
Przeczytaj także: Fotograf podwodny, który się nie moczy
Ale o tym właśnie rozmawiamy – o tym, jak opowiadam o ciepłych indonezyjskich wodach, w których prawie odpłynąłem na głębokości 3 m (winię za to zmęczenie spowodowane zmianą strefy czasowej), podczas gdy Rob miał stan niemal usypiający, gdy był przyklejony samotnie do sklepienia jaskini i czekał na koledzy w spokojnej ciemności.
Zdobywca nagrody BAFTA i chwalony przez Royal Television Society, Rob, mający na swoim koncie główne osiągnięcia w szeregu produkcji dokumentalnych i fabularnych, emanuje poczuciem spokoju, jakiego wymaga zarówno branża filmowa, jak i nurkowa.
Jego droga do kinematografii podwodnej nie była liniowa, ale wyrosła z dziecięcej miłości do speleologii. W wieku ośmiu lub dziewięciu lat obejrzał w telewizji film dokumentalny o jaskiniach i pomyślał, że „wygląda naprawdę ekscytująco”. Później dołączył do lokalnego klubu jaskiniowego i wspinaczkowego i tak zaczęła się podróż.
Kilka lat później na konferencji Brytyjskiego Stowarzyszenia Jaskiniowego Rob poznał operatora Sid Perou, uważanego za jednego z najwybitniejszych twórców filmów jaskiniowych wszechczasów. Korzystając z okazji, poprosił Sida o pracę.
„Witam, chciałbym z tobą pracować” zaowocowało kilkoma bezpłatnymi dniami pracy w Walii dla BBC i ostatnim w historii korporacji programem stażystów dla asystentów filmowych. „To była brama do reszty mojej kariery i życia” – mówi Rob.
Sprint w ostatniej chwili
Nauka obsługi aparatu i handlu oświetleniem w BBC sprawiła, że góry i jaskinie wydawały się „bardzo, bardzo odległe”. Przyjaciel rodziny, którego syn był nurkiem Królewskiej Marynarki Wojennej, wzbudził zainteresowanie Roba podwodnym światem, ale zaczął to praktykować dopiero, gdy BBC zaczęła szukać możliwości stworzenia podwodnego zespołu filmowego.
„Poszedłem i nauczyłem się nurkować” – wyjaśnia Rob i mając na koncie zaledwie 25 nurkowań rekreacyjnych, rozpoczął kurs nurkowania komercyjnego.
„To był hardkor” – mówi o trening, który przez miesiąc biegał na wzór obozu wojskowego, rozpoczynając każdy dzień od biegu na dwie mile. Ostatni uczeń po drugiej stronie linii został zepchnięty od razu do pompek, a Rob uniknął tego losu dzięki nowo odkrytemu darowi do sprintu w ostatniej chwili.
Trudniejszy test polegał na wielokrotnym wskakiwaniu do wody z wysokości 6 m przy zakazie modyfikacji sprzętu i regulacji ciężaru oraz bez używania kamizelki.
Podczas nurkowania na głębokość 20 m suchy skafander o wiele rozmiarów za duży dla niego, Rob utknął na dnie, niezdolny do uzyskania pływalności, gdy powietrze wytrysnęło z jego szyi. Udało mu się zebrać i złożyć nadmiar, w końcu udało mu się wrócić na powierzchnię.
„Nie specjalizuj się”
Po 10 latach pracy w BBC Rob zaczął pracować jako freelancer. Ostrzeżony, aby nie ograniczał się do zostania specjalistą, zadbał o szeroki zakres prac, w tym pracę w śniegu i lodzie, łącząc swoje doświadczenia związane z nurkowaniem i jaskiniami.
Pomimo dobrej rady „nie specjalizuj się” Rob odkrył, że jego praca na własny rachunek coraz częściej zabiera go pod wodę, gdzie praca z większą załogą stanowi część atrakcji.
Dużo strzelił otwarta woda a także zbiorniki studyjne i słodka woda, ale omawiając nurkowanie na otwartym morzu, cytuje swojego dobrego przyjaciela, nurka jaskiniowego Johna Volanthena, który ironicznie opisuje to miejsce jako „słone, chwiejne i niebezpieczne”.
Fotografując dzikie zwierzęta w wodzie lub na zewnątrz, Rob twierdzi, że jednym z wyzwań, które najbardziej wystawiło na próbę jego cierpliwość, było kręcenie w kółko tej samej sekwencji nurkujących nurzyków Niebieska Planeta II, na zamarzniętym Morzu Barentsa na północ od Norwegii.
Odkrywa jednak, że intensywna twórcza praca zespołowa wymagana zarówno w kinematografii fabularnej, jak i komercyjnej angażuje go na głębokim poziomie i wierzy, że „wszystko jest potencjalnie możliwe”.
„To naprawdę interesujące, ludzie często zdobywają kwalifikacje, ale chodzi o ciągłość doświadczenia” – mówi Rob. „Jesteś częścią zespołu, ale musisz także myśleć samodzielnie”. Chociaż mogą się one wydawać wzajemnie wykluczającymi się koncepcjami, większość nurków instynktownie rozumie, że zdolność samodzielnego myślenia czyni cię częścią zespołu.
Wyzwanie whisky
Wymogi współpracy, kreatywności i współpracy nigdy nie zostały wystawione na większą próbę niż wtedy, gdy Rob zapalił reklamę whisky Ballantine’s na głębokości 30 m w cenote niedaleko Tulum w Meksyku.
W sesji wzięło udział 13 nurków i podwodna warstwa siarkowodoru, w którą jego model, freediver Lance Lee Davis, musiał zanurzyć się w kostiumie. Następnie Lance musiał pozować nad warstwą jako chiński rybak kormoran kierujący zatopioną łodzią w 30-metrowej półtoksycznej, ciepłej wodzie.
Rob, powołany jako kluczowa część zespołu przez reżysera Williama Williamsona, Rob zbudował od podstaw całą instalację oświetleniową, rozmieszczając ją i podłączając do generatora powierzchniowego.
Wstępne testy flar świetlnych w zakładzie Vobster w głębi lądu w Wielkiej Brytanii wytworzyły ładunek czarnego dymu, „co nie byłoby dopuszczalne na obszarze wrażliwym ekologicznie” – wyjaśnia Rob. „Kiedy stajesz przed takim projektem, zaczynasz zbierać informacje i, jak w przypadku każdego planu, zaczynasz tworzyć listę”.
Po obciążeniu i uwiązaniu łodzi nad podwodną „rzeką”, z fałszywym kormoranem na miejscu i latarnią naftową płonącą jasno w mroku, Lance i jego nurkowie bezpieczeństwa, William i jego nurkowie bezpieczeństwa oraz cała podwodna załoga musieli pracować w doskonałej synchronizacji aby osiągnąć zamierzony efekt – iluzję, że człowiek, kormoran i łódź unoszą się na siarkowej podwodnej rzece.
Sposób myślenia wymagany do rozbicia takich wyzwań na osiągalne elementy wyjaśnia reputację Roba jako świetnego mentora. W połączeniu z jego naturalnym poczuciem spokoju trudno się dziwić, że jest ulubionym operatorem niektórych z wiodących nadawców na świecie.
Jednocześnie istotne jest wyczucie proporcji, a część swojej pracy uważa za spełnianie oczekiwań producentów. „Podajesz im wszystkie informacje o tym, czego potrzebuje produkcja, aby prawidłowo wykonać swoją pracę, ale my musimy zwracać uwagę na ryzyko i je ograniczać”. Dotyczy to również mówienia „nie”, gdy propozycja jest po prostu zbyt niebezpieczna.
Zmień kolor basenu na zielony
Jedna z dziwniejszych improwizacji Roba polegała na odtworzeniu Tamizy w wiktoriańskim Londynie, wraz ze zwłokami i szczątkami unoszącymi się po kadrze. Mając pozwolenie na pomalowanie basenu na zielono i dodanie gruzu, Rob zadzwonił do producenta żywności i zapytał: „Ile barwnika spożywczego potrzebuję, aby basen stał się zielony?”
„No cóż, prawdopodobnie pół galona” – padła odpowiedź.
Kupując 4.5 litra, Rob pił całą filiżankę na raz, aż po trzeciej uzyskał idealny odcień. Ogromna ilość zapasowego zielonego barwnika pozostała w jego garażu, aż w końcu wykorzystał go do zrobienia kremów miętowych.
Rob stwierdza, że zdyscyplinowany sposób myślenia wymagany w nurkowaniu jaskiniowym i technicznym może zostać z pożytkiem zastosowany w wielu trudnych strzelaninach odbywających się nad powierzchnią. „Zwykle nurkowanie jaskiniowe nie jest pilne” – mówi, podkreślając, że przystępowanie do jakiejkolwiek pracy w stanie szaleństwa przynosi efekt przeciwny do zamierzonego.
Dlatego zawsze, gdy pojawia się jakiś problem i zastanawiasz się, jak sobie z nim poradzić, pamięta, że nurkowanie jest „zawsze tą łatwą częścią”.
Praca Roba dla znanych marek, w tym między innymi BBC, ITV, Discovery, Channel 4, NatGeo, Netflix i licznych agencji komercyjnych, świadczy o kimś, kto wykonuje swoją pracę na czas i w ramach budżetu, z wdziękiem i wiedzą. Jego sprawa Firma Podwodna, a strona internetowa zawiera listę wielu imponujących kredyty filmowe.
„Kiedy dzwoni telefon i ktoś się przywita, nigdy nie wiesz, dokąd Cię to zaprowadzi ani jakie czekają Cię wyzwania” – mówi. Co, ostatecznie się zgadzamy, jest częścią magii.
Mistrzyni PADI Scuba Diver Penelope Granycome jest profesjonalną aktorką, która nauczyła się nurkować w Oahu w 2008 roku. Nurkowanie zabrało ją na cały świat, ale lubi także nurkowanie zarówno przybrzeżne, jak i śródlądowe w Wielkiej Brytanii. Pisze zarówno o nurkowaniu, jak i o wellbeingu.
Również Penelope Granycome w Divernet: Wejście do nurkowania w suchym skafandrze w Wielkiej Brytanii, aby zbudować trwały związek
