Scuba Diver rozmawia z legendą nurkowania jaskiniowego Rickiem Stantonem i dowiaduje się, co w ogóle zwabiło go pod ziemię, jakie wyzwania wiążą się z niektórymi z jego bardziej epickich nurkowań jaskiniowych oraz jak to jest być w środku największej na świecie akcji ratunkowej dla nurków .
Zdjęcia dzięki uprzejmości RICKA STANTONA
P: Jak po raz pierwszy zainteresowałeś się nurkowaniem lub, w twoim przypadku, nurkowaniem jaskiniowym?
Odp.: Jestem na tyle dorosły, że dorastałem wśród telewizyjnych programów nurkowych Jacques’a Cousteau z lat 1960. XX wieku, które zawsze mnie fascynowały, zwłaszcza przebywanie pod wodą. Zawsze lubiłem pływać i uprawiać sporty wodne, w tym pływać kajakiem, ale dopiero w wieku 17 lat zobaczyłem w telewizji program o nurkowaniu jaskiniowym w Wielkiej Brytanii i wszystko wskoczyło na swoje miejsce. Wiedziałem, że to jest to, co chcę robić, ponieważ całkowicie utożsamiałem się ze wszystkim, co się działo.
To dość niezwykłe, ponieważ większość ludzi wtedy zaczynała od suchych jaskiń, a potem bardzo nieliczni przeszli na nurkowanie jaskiniowe, ale od razu zdałem sobie sprawę, że chcę zostać nurkiem jaskiniowym, zanim w ogóle wejdę do jaskini.
Kiedy w wieku 18 lat poszedłem na uniwersytet, dołączyłem do oddziału BSAC, aby nauczyć się nurkować. Dołączyłem też do klubu jaskiniowego. Kilka lat później połączyłem te dwie czynności i małymi krokami uczyłem się nurkowania jaskiniowego.
P: Nurkowanie jaskiniowe jest uważane za jedną z najniebezpieczniejszych form nurkowania. Co jest w nim takiego, że ciągle Cię do tego przyciąga?
O: Osobiście cechą nurkowania jaskiniowego zawsze była możliwość eksploracji miejsc, do których nie dotarł jeszcze żaden człowiek. Wiem, że to trochę banał, ale eksploracja jaskiń to tak naprawdę eksploracja, którą można przeprowadzić tanim kosztem, a nawet na wyciągnięcie ręki w Wielkiej Brytanii. Nie musisz udawać się na odległe, niezdobyte szczyty, głębokie rowy oceaniczne lub odległe zakątki planety… lub dalej!
Inną rzeczą, o której powinieneś pamiętać, jest to, że po prostu uwielbiam przebywać w jaskiniach, więc nie uważam się szczególnie za nurka, ale podwodnego jaskiniowca, który akurat używa sprzętu do nurkowania, aby ułatwić ten styl eksploracji.
Nie uważam nurkowania jaskiniowego za najbardziej niebezpieczną aktywność. Jednym z atrakcyjnych wyzwań jest zapewnienie jak największego bezpieczeństwa. Podoba mi się ten aspekt, podobnie jak podejście logistyczne, które należy zastosować podczas dużych projektów.
P: Ty, wraz z kilkoma innymi wybranymi osobami, jesteście najważniejszymi osobami, jeśli chodzi o ratowanie jaskiń. Jak to jest, kiedy po raz pierwszy dostajesz takie połączenie?
O: Najważniejszą rzeczą, na którą powinienem zwrócić uwagę, jest to, że nigdy nie dzieje się to wtedy, gdy się tego spodziewasz, tam, gdzie się tego spodziewasz, ani w odpowiednim momencie w twoim życiu, więc zawsze jest początkowy szok. Z pewnością nie ma nic efektownego w żadnej sytuacji w tamtym czasie.
Kiedy rzeczywistość cię dotknie, musisz zebrać jak najwięcej informacji o tym, co się wydarzyło, i zastanowić się, co zrobisz, jak podejdziesz do sytuacji i zwrócisz się do innych osób o pomoc. Następnie należy zorganizować sprzęt i logistykę transportu, co nie jest tak proste, jak można sobie wyobrazić, biorąc pod uwagę, że jedziemy na akcję ratunkową, która może mieć krytyczne znaczenie dla życia.
P: Byłeś strażakiem przez długi czas – czy myślisz, że doświadczenie w ratownictwie i trudnych sytuacjach pomogło udoskonalić Twoje umiejętności podczas akcji ratowniczej polegającej na nurkowaniu jaskiniowym?
Odpowiedź: Byłem strażakiem, ale zawsze utrzymuję, że zanim dołączyłem do Straży Pożarnej, zajmowałem się jaskiniami przez dziesięć lat i od chwili odejścia jestem jaskiniowcem. Pod wieloma względami jaskinia pomogła mi w walce z pożarami. Widzę jednak, że podczas gaszenia pożarów napotkałem trudne sytuacje i widziałem, jak zarządzać ludźmi, tłumami, prasą i oczekiwaniami podczas dużych wydarzeń – aby ograniczyć wszystko do najbardziej istotnych i krytycznych elementów.
P: Mówiąc o akcjach ratunkowych w jaskiniach, nieuchronnie dochodzimy do incydentu w jaskini w Tajlandii. Jak to było znaleźć się w centrum uwagi międzynarodowych mediów, próbując uporać się z drażliwymi kwestiami, po pierwsze odnalezieniem grupy, a po drugie, ustaleniem, jak bezpiecznie ją wydobyć?
Odpowiedź: Zawsze powtarzam, że chociaż byliśmy świadomi obecności prasy na miejscu zdarzenia i tego, że o akcji ratunkowej donoszono na całym świecie, nie zdawaliśmy sobie sprawy z ogromnego zaangażowania emocjonalnego ludzi w tę historię. Nie była to tylko przelotna ciekawość, ale głębokie zaangażowanie emocjonalne. Bardzo dobrze radzę sobie z odsuwaniem czynników rozpraszających i skupianiem się całkowicie na zadaniu, co musiałem zrobić w Tajlandii.
Niekoniecznie spodziewaliśmy się, że znajdziemy chłopców żywych, a kiedy to zrobiliśmy, był to magiczny moment, który oczywiście wszędzie poprawił nastrój, ale od tego momentu w pewnym sensie pogorszyło to sytuację, ponieważ musieliśmy wymyślić plan co myśleliśmy, że może zadziałać, podczas gdy prawie wszyscy inni myśleli, że chłopcy zostaną skazani na zagładę w swoim wodnym grobowcu.
Oczywiście musieliśmy podjąć decyzje dotyczące życia lub śmierci i staraliśmy się trzymać je z dala od prasy, jak tylko mogliśmy.
P: Twoja książka Aquanaut: życie pod powierzchnią koncentruje się na ratowaniu tajskich jaskiń, a także na zagłębianiu się w inne wyczyny związane z nurkowaniem jaskiniowym. Jak to było próbować uchwycić wszystko, co działo się w tamtym czasie? Formularz?
O: Moi przyjaciele zawsze mówili, że mam w sobie książkę, ale świat książki uważa tę koncepcję za taką, że dla większości ludzi książka powinna tam pozostać. Akcja ratunkowa w Tajlandii oczywiście dała mi głos szerszy niż społeczność jaskiniowców i nurków, dlatego niezwykle chciałem podzielić się swoją historią. Chciałem w sposób wyczerpujący opowiedzieć o tym, co naprawdę się wydarzyło i jakie to uczucie być tam.
Jedyną rzeczą, która mnie utrudnia, jest słaba pamięć, ale myślę, że z mojego punktu widzenia wszystko jest dokładne. Zdawałem sobie również sprawę, że wiedza większości ludzi na temat akcji ratunkowej była bardzo ograniczona ze względu na słabe relacje dziennikarskie i wczesne filmy dokumentalne, więc chciałem wypełnić tę lukę w wiedzy.
Jestem postrzegany jako jeden z najlepszych nurków jaskiniowych i chciałem napisać książkę, która nie tylko odda sprawiedliwość mnie i mojej pozycji w świecie jaskiń i nurkowań, ale także pomoże mi w ratowaniu, a także napisze wyjątkową historię, która będzie samotna w świecie książki. Musiałem pokonać mnóstwo przeszkód, ponieważ nie byłem urodzonym pisarzem.
Ogólnoświatowa blokada pomogła pod względem czasowym, wraz z moją współautorką Karen. Będąc perfekcjonistą, nawet gdy historia została już napisana, dopracowanie jej do perfekcji i nadanie jej takiej treści, jaką chcieliśmy, zajęło miesiące.
P: Hollywood, zgodnie z oczekiwaniami, kręci film o ratowaniu dzików – co sądzisz o tym, aby zagrał cię sam Aragorn, Viggo Mortensen? Czy zostałeś w jakikolwiek sposób powołany do pomocy przy produkcji?
O: Ron Howard [reżyser] zadzwonił do mnie zeszłej jesieni i powiedział, że znalazł aktora, który miałby mnie zagrać, ale aktor zgodzi się na udział w filmie tylko wtedy, gdy będzie miał do mnie dostęp. Chciał mnie poznać, jak to robię, jak mówię, poruszam się, myślę. Od tego czasu rozmawiałem z Viggo na Zoomie przez około sześć miesięcy, zanim pod koniec marca ubiegłego roku rozpoczęły się zdjęcia do głównego filmu w Australii.
Nie tylko byłem trenerem Viggo, ale od samego początku projektu byłem zaangażowany w przekazywanie informacji o wydarzeniu badaczom dla scenarzystów, a następnie samych scenarzystów. Poproszono mnie o obecność podczas kręcenia filmu nie tylko po to, aby pomóc Viggo w jego interpretacji mnie, ale także po to, aby doradzić w sprawie scenografii i scen oraz innych technicznych aspektów akcji ratunkowej lub ich interpretacji – aby film był tak realistyczny, jak to możliwe prawdopodobnie mogłoby być.
P: Jakie jest Twoje najbardziej pamiętne doświadczenie nurkowe?
O: Co dziwne, chociaż jestem dobrze znany z tego, że jestem samotnym nurkiem podczas prawie każdego nurkowania w jaskiniach, jakie wykonałem, jedno z najbardziej pamiętnych doświadczeń nurkowych miało miejsce w jaskini w Australii pod pustynią Nullarbor, zwanej Cocklebiddy. Składa się z masywnego, bardzo przejrzystego tunelu i wraz z grupą czterech innych nurków, dobrych przyjaciół, przeszliśmy jego 2.5 km. Każdy z nas był ciągnięty przez hulajnogę i poruszaliśmy się w jednej dużej formacji niczym latający akrobaci, kręcąc pętle i wykonując obroty, każdy oświetlając przejście w pełni. To było magiczne.
P: Z drugiej strony, jakie jest Twoje najgorsze wspomnienie związane z nurkowaniem?
Odpowiedź: Miałem kilka dokładnych goleń pod wodą i niektóre z nich są szczegółowo opisane w mojej książce, ale kiedy patrzę wstecz, nie mogę powiedzieć, że mam najgorszą pamięć za kierownicą. Po prostu uwielbiam przebywać pod wodą i gdy teraz zastanawiam się nad tym pytaniem, nie ma nic, co wyróżniałoby się jako coś złego.
P: Oprócz dalszej promocji Twojej książki, jaka przyszłość czeka Ricka Stantona?
Odpowiedź: Zanim doszło do akcji ratunkowej w Tajlandii, przez cztery lata byłem szczęśliwie na emeryturze. Teraz pojawiło się światełko w tunelu, że mogę odzyskać część mojego dawnego życia i zająć się czymś, co chcę robić, zamiast zajmować się przedsięwzięciami po Tajlandii.
Oczywiście będą promocje zarówno naszego filmu dramatycznego, jak i dokumentu, ale uważam je za zabawne.
Tak naprawdę jedyne, czego chcę, to wrócić do kajakowych przygód i podróży, do których przywykłem, a także do zwykłego jaskiniowego nurkowania i odrobiny bardzo selektywnego nurkowania jaskiniowego. Może jeszcze jeden, ostatni duży projekt, a jeśli tak się stanie, na pewno o nim usłyszycie.
* Premiera kinowa „Trzynastu żyć” zaplanowana jest na 18 listopada tego roku.
