Wycieczka po wraku 34: Lord Stewart

Ten parowiec handlowy szybko zatonął po uderzeniu torpedą pod koniec I wojny światowej i pozostaje nienaruszony w pobliżu Devon. JOHN LIDDIARD zna się na tym i Ty też możesz. Ilustracja: MAX ELLIS

MINĘŁO TROCHĘ CZASU ponieważ Wycieczka po wraku opisał nienaruszony parowiec handlowy z klasyczną nadbudówką centralną, z ładowniami z przodu i na rufie, ale statek z tego miesiąca jest dobrym przykładem takiego statku. Uzbrojony kupiec o masie 1,445 ton Lorda Stewarta został zatopiony przez torpedę 16 września 1918 roku, osiem mil od wybrzeża East Devon i zaledwie kilka mil na wschód od Bretania (Wycieczka po wraku 21 listopada 2000).

Kiedy nurkowałem Lorda Stewarta, strzał trafił w sam środek nadbudówki, tuż przy pozostałościach komina (1), zakrzywiona blacha stalowa rozciągająca się ukośnie w poprzek stosu gruzu w miejscu, w którym zawaliły się górne części nadbudówki.

Z przodu nadbudówki znajdują się pozostałości stalowej kabiny ze zejściówkami biegnącymi po obu stronach (2). Są one osłonięte podwyższonymi stalowymi bokami kadłuba, a cała konstrukcja została zwieńczona drewnianym mostem i sterówką, których już dawno nie ma. Trawler najwyraźniej zgubił sieci za prawą burtą nadbudówki, choć na szczęście nie znalazłem żadnych śladów sieci jednowłóknowej.

Poruszając się do przodu wzdłuż prawej burty ładowni, przedni maszt spadł na prawą burtę i rozbił się o burtę statku. Przy stopie masztu znajduje się para wciągarek ładunkowych (3). Pierwsza wciągarka jest nienaruszona, ale przód obu jest uszkodzony, a fragmenty wciągarki są rozrzucone po pokładzie.

Pokład w tym miejscu lekko opadł do ładowni, pozostawiając żebra z prawej burty kadłuba i lekko wystające (4). Przed ładowniami znajdują się zwykłe pary słupków cumowniczych (5) na solidnych stalowych płytach, wokół których gniły deski pokładu.

Dziobek wznosi się następnie nad pokład główny, a jego wnętrze jest łatwo dostępne przez otwarte drzwi lub w dół pomiędzy przegniłymi poszyciami pokładu od góry (6). Wewnątrz zebrała się głęboka warstwa mułu, a penetracja może być ryzykownym przedsięwzięciem, nawet w tak łatwo określonej przestrzeni, jak ta.

Pokład dziobowy to najpłytszy punkt wraku, położony na głębokości 26 m. Wciągarka kotwiczna jest nienaruszona (7), z obydwoma łańcuchami kotwicznymi rozciągającymi się do przodu i w dół przez kluzy. Z burty obie kotwice są na swoich miejscach, mocno przylegają do dziobów (8). Nieco dalej w dziobku widać parę małych iluminatorów.

Wrak pokryty jest ukwiałami i kępami hydroidów, a niektóre szczególnie piękne okazy znajdują się na czubku dziobu. Dno morskie znajduje się tu na głębokości 34 m.

Kierujemy się z powrotem na śródokręcie wzdłuż lewej burty (9), kadłub opada znacznie bardziej stromo niż na prawej burcie. Powód wkrótce staje się jasny. Kadłub całkowicie się zawalił w miejscu, w którym torpeda uderzyła w gródź pomiędzy przednimi ładowniami, a główny pokład nachylono prawie na poziomie dna morskiego (10). Biorąc pod uwagę powódź obu napastników, nie jest zaskoczeniem, że Lorda Stewarta upadł w ciągu kilku minut od uderzenia.

Z powrotem na śródokręciu (11) lewa burta jest wolna od sieci, co pozwala na wybór, czy pływać wzdłuż nadbudówki, czy okrążyć ją na zewnątrz. Tuż przed zawalonym kominem znajduje się jeden z włazów do załadunku węgla (12), prowadzące w dół do bunkrów.

Dalej na rufie włazy wentylacyjne maszynowni zapadły się, a obszar jest wypełniony gruzem (13). Po lewej stronie znajduje się zakrzywiony szkielet schronu nad włazem (14), najprawdopodobniej główne wejście do maszynowni od góry. Podobnie jak wentylatory, właz jest zablokowany przez gruz.

Połączenia Lorda Stewarta jest wymieniony jako posiadający dwa kotły i trzycylindrową maszynę parową. Spędziłem trochę czasu szukając drogi na dół, ale nie mogłem znaleźć żadnej oczywistej drogi do maszynowni. Sądząc po ilości mułu w ładowniach, możliwe, że maszynownia również jest pełna tego materiału.

Pierwszy chwyt na rufie (15) jest nienaruszony, chociaż otaczający go drewniany taras w niektórych miejscach przegnił, przepuszczając światło z góry, pomiędzy stalowymi żebrami.

Ładownia wypełniła się mułem do kilku metrów poniżej głównego pokładu. The Lorda Stewarta znajdował się pod balastem w drodze z Cherbourga do Barry w południowej Walii, kiedy został storpedowany, więc nie ma ładunku do poszukiwania i nie ma powodu, aby nurek poruszał muł.

Pomiędzy ładowniami rufowymi znajduje się kolejna para wciągarek (16). Obydwa są nienaruszone, chociaż całkowicie brakuje masztu. Przy dobrej widoczności spojrzenie na lewą burtę odkryje, że spoczywa on na mule poniżej. Najbardziej tylny uchwyt (17) jest również nienaruszony i pełen mułu.

Krótkie drabinki (18) prowadzą na pokład rufowy. Zamiast płynąć prosto wzdłuż pokładu, zanurzyłem się na lewą burtę i przesunąłem się pod ster i śmigło (19).

Czterołopatowe żelazne śmigło wciąż jest na swoim miejscu, na końcach najwyższych łopat znajdują się gęste skupiska hydroidów, a pozostałą część łopat skolonizowała mieszanina palców zmarłych i ukwiali. Końce dwóch dolnych łopat są zakopane w mule na głębokości 36 m.

Ster pokryty jest fioletowymi ukwiałami i jest nienaruszony, z wyjątkiem braku trójkątnego wgryzienia na tylnej krawędzi.

Wznosząca się od rufy na 26 m stalowa konstrukcja skrzynkowa zbudowana na pokładzie jest platformą dla 12-funtowego działa, oficjalnie uznanego za „działo przeciw okrętom podwodnym”, choć nie spełniło ono swojego zadania. Lorda Stewarta cokolwiek dobrego. Przypuszczam, że taka broń zachęcała łodzie podwodne do używania torped zamiast wynurzania się i używania własnych dział.

Sam pistolet został uratowany, chociaż czop pozostał. Podobnie jak wiele wystających części wraku, jest on pokryty hydroidami.

Dziękuję Markowi Laytonowi, Andy'emu Wallace'owi, a także wielu stałym nurkom z Centrum Nurkowego Teign.

Ukazał się w Diver, grudzień 2001