Identyfikator wraku statku Cooka – czy Australijczycy rzucili się na broń?

Wrak słynnego statku HMS kapitana Jamesa Cooka Dążyć został pozytywnie zidentyfikowany – a przynajmniej tak było według Australijskiego Narodowego Muzeum Morskiego (ANMM).

Jednak wkrótce po dzisiejszym (3 lutego) oświadczeniu dyrektora i dyrektora generalnego muzeum Kevina Sumptiona amerykańscy archeolodzy morscy, którzy spędzili 22 lata nurkując i badając wrak statku, uznali jego twierdzenie za przedwczesne.

Brytyjska barka była jednym z pięciu transportowców żołnierzy, o których wiadomo, że zostały zatopione w porcie Newport na stanie Rhode Island w sierpniu 1778 roku podczas amerykańskiej wojny o niepodległość. Do tego czasu zmieniono nazwę Lord Kanapka po okresie własności prywatnej barka została zatopiona wraz z mniejszymi Hrabia Orford, Mayflower, Peggy i Yowart aby stworzyć blokadę.

Sumption określił to ogłoszenie jako ważny moment historyczny, nawiązując do wcześniejszej roli statku w eksploracji, astronomii i nauce oraz silnych powiązań z Australią, Nową Zelandią, Wielką Brytanią i USA.

Uruchomiony jako Hrabia Pembroke w 1764 r. zmieniono nazwę barki Dążyć cztery lata później przez Royal Navy, zanim wypłynął pod dowództwem Cooka na Pacyfik. Początkowo ekspedycja naukowa miała na celu zarejestrowanie tranzytu Wenus na Tahiti w 1769 r., ale Dążyć udał się na poszukiwania „Wielkiej Krainy Południowej” i w 1770 r. udało mu się sporządzić mapę wybrzeży Nowej Zelandii i Australii. Kapitan Cook zmarł na Hawajach rok po zatonięciu swojego starego statku.

„Jestem usatysfakcjonowany, że jest to miejsce spoczynku jednego z najważniejszych i najbardziej spornych statków w morskiej historii Australii” – powiedział Sumption. 

„Od 1999 roku badaliśmy kilka wraków statków z XVIII wieku na obszarze o powierzchni 18 mil kwadratowych i uznaliśmy, że Dążyć zatonął. Jednakże ostatnie elementy układanki musiały zostać potwierdzone, zanim poczułem, że jestem w stanie wykonać tę rozmowę. Na podstawie dowodów archiwalnych i archeologicznych jestem przekonany, że tak Dążyć".

„Chociaż pozostało tylko około 15% statku, obecnie skupiamy się na tym, co można zrobić, aby go chronić i konserwować” – powiedział. „Muzeum w dalszym ciągu ściśle współpracuje z ekspertami morskimi z Rhode Island i oczywiście z rządami Australii, Rhode Island i USA, aby zabezpieczyć to miejsce”.

Naruszenie umowy

Jednak gdy tylko firma Sumption złożyła hołd pracy zespołu projektu Rhode Island Marine Archaeology Project (RIMAP), główna badaczka, dr Kathy Abbass, odrzuciła jego roszczenie, określając je jako naruszenie umowy i twierdząc, że skoczył z pistoletu. 

„Anmm raportuje, że Dążyć stwierdzono, że jest przedwczesny” – stwierdziła. „RIMAP jest teraz i zawsze była organizacją wiodącą w badaniach w porcie w Newport. Dzisiejsze ogłoszenie ANMM stanowi naruszenie umowy pomiędzy RIMAP a ANMM w sprawie prowadzenia tych badań i sposobu udostępniania ich wyników opinii publicznej. 

„To, co widzimy na badanym miejscu wraku, jest zgodne z tym, czego można się spodziewać po statku Dążyć, nie znaleziono jednak żadnych bezspornych danych potwierdzających, że to miejsce jest tym kultowym statkiem, ponadto istnieje wiele pytań bez odpowiedzi, które mogłyby podważyć taką identyfikację”.

Abbass powiedział, że po zakończeniu badania RIMAP opublikuje „uzasadniony” raport na swoim blogu . „Tymczasem RIMAP uznaje związek między obywatelami Australii pochodzenia brytyjskiego a… Dążyć, ale wnioski RIMAP będą oparte na właściwym procesie naukowym, a nie australijskich emocjach czy polityce”. 

Dalsza dyskusja

Dowody historyczne wskazują, że wszystkie pięć brytyjskich statków zostało zatopionych na północ od Goat Island, w porcie w Newport, wraz z Dążyć zdecydowanie największy. Długość ocalałego kadłuba jest prawie identyczna z długością zarejestrowaną dla statku, natomiast szczegóły konstrukcyjne i kształt ściśle odpowiadają planom historycznym, w tym konstrukcja stępki, stolarka zastosowana na dziobie oraz położenie przedniego i głównego masztu. Próbki drewna zdecydowanie sugerują, że jest to statek europejski.

„Obecnie kończymy prace nad naszym raportem na stronie i nie możemy się doczekać, aż raport ten zostanie zweryfikowany i opublikowany w odpowiednim czasie” – powiedział Sumption. „Prace archeologiczne trwają i spodziewamy się dalszej dyskusji na temat dowodów w nadchodzących miesiącach. Nie możemy się doczekać kontynuacji prac na Rhode Island i przejścia do kolejnego etapu”.