Kiedy spojrzysz na nie, zdasz sobie sprawę, że kolorowe ślimaki morskie nie są ograniczone do tropików – na przykład południowo-wschodnia Szkocja może być również szczęśliwym terenem łowieckim dla miłośników makro. RICHARD ASPINALL pojawia się na szkockim festiwalu Nudibranch
„CO ZA NIESAMOWITA STRONA!” Zachwyciłem się kapitanem Jimem, który pomógł mi zdjąć płetwy.
On śmiał się. „Większość ludzi mówi: «Dlaczego się tym przejąłeś? To tylko wodorosty i nic do zobaczenia!”
Usiadłem z powrotem na ławce i odpiąłem paski BC, nie mogąc się doczekać, aby zajrzeć do tyłu aparatu i sprawdzić, czy uchwyciłem coś wartościowego.
Wśród zwykłych nieostrych obrazów w wizjerze było kilka, które mnie uszczęśliwiły. Jim Anderson miał rację – było to jedno z najlepszych miejsc na ślimaki nagoskrzelne w Szkocji.
Tego ranka opuściliśmy Eyemouth, mijając foki szare, które spędzają dni, pozując dla turystów, i wypłynęliśmy na cudownie spokojne morze.
Kierowaliśmy się na północ, wzdłuż wybrzeża, do St Abb's Head, tego masywnego bastionu skalnego, który opadając do Morza Północnego, staje się skomplikowaną serią szczytów i wąwozów.
Kiedy usuwałem zdjęcia, wracało kilku kolejnych nurków. „Widziałeś, ile tam było Acanthodoris pilosa?” zapytał jeden. W ciągu kilku minut od zdjęcia sprzętu eksperci porównywali notatki i straciłem przytomność.
Byłbym zawiedziony, gdyby było inaczej. Byliśmy w połowie serii nurkowań w ramach Scottish Nudibranch Festival i miałem się wiele nauczyć.
Kiedy byłem na etapie radości z zobaczenia kolorowego obiektu, cieszyłem się, że w pobliżu byli ludzie, którzy mogli mi dokładnie powiedzieć, co fotografuję.
Daleko mi do obsesji na punkcie nudibranch, ale rozumiem, dlaczego są one tak źródłem zainteresowania.
NUDIBRANCHY SĄ wśród najbardziej kolorowych zwierząt oceanów. Nie ma nic podobnego do nich, może poza płazińcami, które dezorientują wielu z nas, chętnych do nauki nowicjuszy nago.
Być może to nosorożce, narządy zmysłów znajdujące się w części głowy, nadają im uroku, a także powolne poruszanie się i łatwość fotografowania. Może po prostu tak bardzo różnią się od zwierząt na lądzie, co przypomina nam, jak niezwykły jest podwodny świat w porównaniu z naszym codziennym życiem na powierzchni.
Nie jestem pewien, ale całkowicie rozumiem, jak z obiektywem makro zamontowanym w aparacie nurkowanie, które dla niektórych może wydawać się nudne (ani śladem wraku i tylko do 10 m), może stać się wyjątkowe.
Dla mnie jest coś magicznego w świetle latarki padającym na pięknie kolorowy klejnot pośród mroku i zimna typowych brytyjskich miejsc do nurkowania.
Na pierwszy rzut oka wody u południowo-wschodniego wybrzeża Szkocji mogą nie być pierwszym miejscem, o którym pomyślisz, aby zorganizować festiwal ślimaków nagoskrzelnych. Łatwiej przychodzą mi na myśl tropikalne destynacje, a Anilao i Lembeh to tylko dwa.
Myliłbyś się jednak, ponieważ morza Wielkiej Brytanii tętnią życiem i ślimakami nagoskrzelnymi. Po prostu mogłeś ich nie zauważyć.
Przy kawie i domowym cieście cieszyliśmy się letnim słońcem i niemal płaskim, spokojnym morzem. Odbyłem tylko kilka wypraw nurkowych w tej części świata i za każdym razem wracam myślami do rozmów z ludźmi na łodziach, którzy przysięgali, że nie będą nurkować „w domu”.
Mały stado delfinów przepłynął obok, kierując się na południe, a niebo było pełne ptaków morskich: fulmarów, nurzyków i kittiwake. Tyle życia. Co prawda letnia burza może pokrzyżować plany, ale gdy warunki są dobre, nurkowanie na światowym poziomie jest na wyciągnięcie ręki.
Nurkowaliśmy z dwóch łodzi Marine Quest, Silver Sea i Jacob George, a zespół traktował nas wyjątkowo dobrze.
Historia lokalnego rybołówstwa i nurkowania ratunkowego (w czasach ręcznie zakręcanych źródeł powietrza z powierzchni ziemi i mosiężnych kapeluszy) pasowała do przejścia rodzinnej firmy na branżę nurkową.
NASZA ODSTĘP POWIERZCHNI dobiegł końca, a Jim udzielił nam krótkiej odprawy na temat najlepszego sposobu eksploracji ściany i przepłynięcia przez nią. Kiedy zeszliśmy na dół, mój komputer zarejestrowałem 13°C i jak dodałem trochę gazu do mojego suchy skafander, widziałem na co najmniej 15 m! To była doskonała widoczność.
Wokół nas skały, które spadły z klifów powyżej, były pokryte bujnymi porostami wodorostów – od drobnych liści po ogromne porosty wodorostów, a każde masywne, przypominające liść ostrze było zakotwiczone w skale grubą łodygą i mocnym uchwytem.
W tym podwodnym lesie biegały kraby, a na samych wodorostach pasły się krowie i skałoczepy błękitnopłetwe.
Widziałem też ślimaki nagoskrzelne. W rzeczywistości było ich setki. Wytężałem trochę siły, żeby zobaczyć te naprawdę małe, nie mające wielu milimetrów długości.
Zrobienie kilku zdjęć i obejrzenie ich na ekranie aparatu ujawniło, że jest to pospolita Polycera quadrilineata, idealna ślimak nagoskrzelny dla początkujących, którą widziałem już wcześniej. Są pospolite i atrakcyjne, z żółtymi detalami na skrzelach i nosorożcach. Cztery żółte paski na ciele wyjaśniają ich naukową nazwę.
Zastanawiałem się, jak często mijałem te małe postacie podczas poprzednich nurkowań? Ile razy ignorowałem płycizny bogate w wodorosty, aby dostać się do głębin, całkowicie ignorując ten liściasty świat?
Wśród wodorostów wodorosty zmieniły kolor z zielonego na bogaty burgund w świetle punktowym mojego aparatu, a tam, odbijając czystą biel, znajdował się duży ślimak nagoskrzelny o wyraźnie „puszystym” wyglądzie. To był Acanthodoris pilosa (dowiem się później), również znany pod potoczną nazwą owłosionej kolczastej doris.
Można zrozumieć, dlaczego eksperci preferują nazwy naukowe. Duże nosorożce, których używają do „wąchania” otaczającego ich świata, nadają im wygląd puszystego króliczka.
Zejście głębiej i zbadanie boków głazów, które w niektórych przypadkach tworzą przesmyki wysokie na kilka metrów, przeniosło nas do zupełnie innego morskiego krajobrazu.
Skały były pokryte czystymi, białymi naroślami palców trupa i dużymi plamami kolorowych ukwiałów, które pod względem koloru i liczby rywalizowały ze wszystkim, co pochodzi z tropików.
Dostrzegłem coś jasnego i dostrzegłem ślimak nagoskrzelny o trafnej nazwie kryształowe końcówki. Są to pospolite i łatwo widoczne ślimaki nagoskrzelne, które wydają się świecić w świetle pochodni.
Wyrostki na ich ciałach, które służą jako skrzela i zawierają cienkie nitki przewodu pokarmowego, są zakończone jasną bielą i błękitem.
DOBRZE sobie radziłem w dostrzeganiu większych ślimaków nagoskrzelnych, ale było ich znacznie więcej. Wracając łodzią do portu, porozmawiałem z Jimem Andersonem, organizatorem festiwalu i głównym autorem (wraz z Bernardem Pictonem) ebooka Scottish Nudibranchs.
Jim wydaje się niechętny, by nazywać go ekspertem, chociaż wie więcej o 107 gatunkach ślimaków nagoskrzelnych i innych ślimaków morskich zidentyfikowanych dotychczas na szkockim wybrzeżu niż ktokolwiek, kogo kiedykolwiek spotkałem.
Rozpoznałem około pięciu gatunków, a ich nazwy naukowe powoli zapadały w moją szarą materię, ale podejrzewam, że byłem najmniej kompetentną osobą na łodzi.
Jim zetknął się ze ślimakami nagoskrzelnymi na Seszelach w 1987 roku przez a mistrz nurkowania który sporządzał listę lokalnych gatunków i korzystał z pomocy gości w poszukiwaniu okazów.
„To poruszyło moją wyobraźnię” – powiedział mi. „Było tak wiele gatunków zwierząt, o których istnieniu nie miałem pojęcia, a które były tak kolorowe”.
Jego zdaniem ebook jest obecnie jedynym dostępnym przewodnikiem po ślimakach nagoskrzelnych w Wielkiej Brytanii. Nakład „A Field Guide to the Nudibranchs of the British Isles” autorstwa Pictona i Morrowa jest już wyczerpany, choć być może powróci w przyszłym roku cyfrowy formacie, aby można było go aktualizować w miarę wzrostu naszej wiedzy.
Tutaj z pomocą mogą przyjść nurkowie. Organizacje takie jak Seasearch pomagają nurkom rejestrować obserwacje i nagrania życia morskiego, a następnie zapisy są dodawane do krajowych baz danych dotyczących rozmieszczenia gatunków.
Spojrzenie na mapy wielu gatunków morskich, w tym ślimaków nagoskrzelnych, pokaże widoczne hotspoty. Może to jednak po prostu odzwierciedlać liczbę nurkowań wykonywanych w poszczególnych miejscach.
Całe odcinki wybrzeża mogą być niesamowitymi siedliskami ślimaków nagoskrzelnych i innych gatunków, a po prostu nikt ich jeszcze nie zarejestrował.
Następnego dnia znów było gorąco i gdy opuszczaliśmy port, sprzedawcy lodów zacierali ręce z radości. Kierując się ponownie na północ, zwiedziliśmy kilka miejsc o cudownie nazwanych miejscach: Conger Reef, Craig i nasz ostateczny cel, Skelly Hole. Myślę, że najlepsze zostawiono na koniec.
Byłem zdecydowany sfotografować niektóre mniejsze ślimaki nagoskrzelne. Z większymi okazami dałem sobie radę, ale zdawałem sobie sprawę, że niektórzy nurkowie znajdowali maleńkie, które dla osób z dobrym wzrokiem były równie ładne jak ich więksi kuzyni.
„To może być moja szansa” – pomyślałem, gdy Jim ostrożnie manewrował łodzią pomiędzy długimi fragmentami skał biegnącymi w stronę morza. Nie jest to miejsce do nurkowania przy falach, jak sądzę, ponieważ lokalna geologia oznaczała wąskie wejście do osłoniętego miejsca, otoczonego wysokimi klifami, na których żyją tysiące hałaśliwych ptaków morskich.
Gdy zeszliśmy na głębokość około 15 m, dno morskie z zaokrąglonych kamyków ustąpiło miejsca skałom pokrytym wodorostami. Mały ośmiornica wyglądało na to, że chciał mnie unikać.
Przez chwilę byłem zdziwiony zaokrąglonymi skałami, z których wszystkie wydawały się tej samej wielkości, zanim zdałem sobie sprawę, że były to puste skorupy jaj nurzyków z kolonii powyżej.
Być może był to nawóz z góry, ale wodorosty wydawały się jeszcze bardziej bujne, jak jakiś prehistoryczny las. Światło i przejrzystość wody były doskonałe i bez prądu mogłem ponownie skupić się na wodorostach.
Wytężając swoje wiekowe oczy, dostrzegłem coś, co mogło być ślimakiem nagoskrzelnym. Oddałem mnóstwo strzałów i oto było stworzenie o długości 4 lub 5 mm, żywiące się hydroidami rosnącymi na liściach wodorostów. U mnie był on właściwie widoczny dopiero, gdy powiększyłem jego obraz na ekranie LCD. Przydałyby mi się lepsze soczewki kontaktowe.
Chichoczę do siebie i świadomi, że wokół mnie jest znacznie więcej ślimaków nagoskrzelnych, niż kiedykolwiek sobie wyobrażałem, mój kumpel i ja udaliśmy się nieco dalej.
Widziałem, jak błyska w coś latarką, a kiedy się odwróciłem i jeszcze raz wytężyłem wzrok, dostrzegłem fioletowo-różową smugę; Miałem do strzelania flabellinę pedata.
Następnie, kilka centymetrów dalej, maleńka brązowa kropelka okazała się cudownym stworzeniem z maleńkimi niebieskimi plamkami na bokach. Aegires punctilucens to jedna z tych nazw, które nic nie znaczą, dopóki nie dowiesz się, tak jak ja, że punctilucens oznacza „cętkowany światłami” lub coś podobnego do tego tłumaczenia.
Dodanie dwóch kolejnych gatunków do mojej listy było świetnym sposobem na zakończenie nurkowania. Dotarliśmy do około 50 minut i zrobiło się trochę chłodno. Zostało mi ponad 100 barów w 15-litrowej butli i karta pamięci zawierająca około 20 nudi.
Mój kumpel też był szczęśliwy, że mogłem wrócić na powierzchnię, pomimo braku paliwa, więc wysłałem DSMB.
Kiedy podniosłem wzrok, zauważyłem coś w wodzie – coś przeleciało obok.
Było tam mnóstwo nurzyków, które robiły niezłe wrażenie pingwinów, „latając” pod wodą dookoła nas. Podobały mi się przystanki bezpieczeństwa z białopłetwymi oceanicznymi i delfinami, ale nigdy z ptakami. To było idealne zakończenie wspaniałego weekendu.
• Oczekuje się, że Scottish Nudibranch Festival 2018 odbędzie się w połowie czerwca, a dokładne daty zostaną ustalone. Sprawdź stronę internetową Marine Quest, marinequest.co.uk
Ukazał się w DIVER we wrześniu 2017
