szkocki nurek
ROSS MCLAREN prezentuje krótkie filmy w programie BBC The Social wychwalające radość nurkowania w Szkocji. Poprosiliśmy go o kilka przykładów…
Jeśli chodzi o nurkowanie w Szkocji, Scapa Flow to niewątpliwie jedna z największych atrakcji – można posunąć się nawet do stwierdzenia, że jest to jedna z największych atrakcji nurkowych w Wielkiej Brytanii. Jednak nie trzeba jechać aż tak daleko na północ, żeby znaleźć całkiem spektakularne wraki.
W trójkącie pomiędzy Greenock, Mull of Kintyre i Mull of Galloway przy ujściu rzeki Clyde znajduje się około 250 wraków, od małych łodzi osobistych po lotniskowiec. Zgadza się – lotniskowiec!
Niemal pośrodku jednego z najpopularniejszych szlaków promowych w Szkocji, promu Ardrossan do Brodick Arran, znajduje się wrak HMS Dasher, jednego z lotniskowców Archer Escort, który został wprowadzony do służby podczas II wojny światowej.
Odbyło się wiele dyskusji na temat przyczyn zatonięcia statku, ale oficjalne dochodzenie winiło wyciek paliwa. Z jej 528 członków załogi oprócz 149 zginęło w głębinach Clyde. Dasher to grób wojenny, położony na głębokości około 140 m, daleko poza zasięgiem nurkowania rekreacyjnego, ale zachodnie wybrzeże Szkocji wciąż ma do zaoferowania wiele wraków. Chcę podzielić się z czytelnikami trzema moimi ulubionymi.
Leżący tuż przy wybrzeżu Dunoon to największy na Clyde możliwy do nurkowania i prawdopodobnie najbardziej nienaruszony wrak szwedzkiego statku towarowego Akka.
Uderzył w skały Gantock w nocy 9 kwietnia 1956 roku i zaginął w morzu, zabierając ze sobą trzech z 33 członków załogi, a trzech kolejnych zmarło w drodze do szpitala.
Akka spoczywa obecnie na dnie morskim na głębokości około 40 m, ale pokład i nadbudówka, na których zwykle przebywa większość nurków, znajdują się na głębokości od 16 do 24 m. Chociaż usunięto część nadbudówki, komin i maszty, to, co pozostało, jest więcej niż warte odwiedzenia.
Nie ma sposobu, aby zanurkować Akkę z brzegu, ale Jason Coles z Wreckspeditions operujący w Holy Loch i marinach na zachodnim wybrzeżu nie stanowi to problemu.
Posiadanie doświadczonego kapitana, który gwarantuje, że wskoczysz na właściwą sekcję, jest bezcenne.
Schodząc wokół mostu, natychmiast uderza cię ogrom wraku, który materializuje się z mroku.
Czasami trudno mi wyobrazić sobie na podstawie wraku, jak wyglądałby statek w czasach świetności, ale w przypadku Akki wyobraźnia nie jest tak naprawdę wymagana.
Most (oprócz górnej części) wraz z grodziami, iluminatorami i drabinami nadal jest wyraźnie widoczny, dlatego koniecznością jest przepłynięcie zejściówkami biegnącymi po obu stronach nadbudówki. Dla bardziej żądnych przygód i doświadczonych nurków istnieje również możliwość przepłynięcia przez ładownie przed wypłynięciem przez ziejącą dziurę pozostawioną w lewej burcie po fatalnym uderzeniu.
Ten wrak jest nie tylko spektakularny, ale życie, które teraz wróciło do domu, jest także oszałamiające. Podczas mojego pierwszego nurkowania w tym miejscu musiałem zatrzymać się na minutę lub dwie, aby ogarnąć to, co widzę i poważnie rozważyć, czy nie jestem nagi.
Naprawdę myślałem, że metal się porusza, dopóki nie podszedłem trochę bliżej i nie zdałem sobie sprawy, że prawie każdy centymetr był pokryty jakimś opisem życia. Brittlestars, ukwiały, palce trupa i wiele więcej – Akka tętni życiem i każdy nurek znajdzie w niej coś dla siebie.
Teraz, jeśli Akka to jeden z najczęściej nurkowanych wraków w Clyde, mój drugi „wrak” (z braku lepszego słowa) jest prawdopodobnie jednym z najrzadziej nurkowanych w okolicy i leżał prawie zapomniany przez prawie 70 lat.
Tak było do czasu, gdy 12 nurków z East Cheshire Sub-Aqua Club wraz z zespołem nurków Royal Navy i dr Ianem Murrayem pomyślnie zbadało to miejsce, a nawet odzyskało dwa z około 200 artefaktów tworzących to miejsce.
Mam na myśli Highballs Barnesa Wallisa z Loch Striven. Z pewnością można wam wybaczyć, że nigdy nie słyszeliście o okrągłych przedmiotach pana Wallisa, ale wiem, że większość ludzi wie o ich większym rodzeństwie, słynnych „odbijających się bombach” używanych przez 617, eskadrę RAF Dambusters.
Highballe działały na podobnych zasadach jak odbijające się bomby, ale zostały zaprojektowane nie do niszczenia tam, ale do niszczenia potężnego niemieckiego pancernika Tirpitz, zwanego przez Winstona Churchilla „Bestią”.
Ze swojej norweskiej bazy w fiordzie Tirpitz stanowił ogromne zagrożenie dla konwojów arktycznych udających się do Rosji i należało się z nim uporać. Ostatecznie Highballe nigdy nie zostały użyte przeciwko kolosowi, ale na dnie Loch Striven nadal leży prawie 200 atrap bomb.
Zostały one rozmieszczone przeciwko francuskiemu pancernikowi Courbet z I wojny światowej, który w celach testowych zacumowany był w jeziorze, aby pełnić rolę Tirpitza.
Schodząc w dół linii strzału, nie powitały nas kuliste bryły, które przyszliśmy zobaczyć, ale nieco wygięta „arkusz” metalu o długości około 8 m – zdecydowanie nie był to Highball.
W rzeczywistości ten arkusz był powrotem do innych prób, które miały miejsce w Loch Striven. Był to ładunek boczny jednego z miniaturowych okrętów podwodnych, czyli statku X, który również został zaprojektowany do użycia przeciwko Tirpitzowi – z tą różnicą, że faktycznie go użyto.
Oddalając się od szarży bocznej, natknęliśmy się na pierwszą grupę Highballów. Może brak im wizualnego efektu wraku takiego jak Akka, ale skłaniają do zastanowienia się nad ich historią – niesamowita jest myśl, że kiedyś byli w czołówce technologii wojskowej.
Zarówno Akka, jak i Highballs można nurkować z marin położonych niedaleko Glasgow, ale aby dotrzeć do mojego trzeciego ulubionego miejsca, musimy udać się nieco dalej na północ, do przystani Dunstaffnage, na północ od Oban.
Ponownie wymagana jest łódź, ale to nie jest problem, zwłaszcza gdy na czele stoi doświadczony kapitan i nurek Shane Wasik z Dive Oban & Argyll.
Leżąc w zatoce Ardmucknish to prawdopodobnie jeden z najczęściej nurkowanych wraków w Szkocji (obok wraków w Scapa Flow) – parowiec Breda.
W nocy 23 grudnia 1940 roku „Breda” została zakotwiczona tuż przy wybrzeżu w Oban w oczekiwaniu na wypłynięcie do Indii, obładowana zaopatrzeniem m.in. Worki cementu do części samolotów i pojazdów Tiger Moth. To tutaj niemieckie bombowce Heinkel z Norwegii zstąpiły, aby wyzwolić swoje ładunki.
Nie trafili bezpośrednio, ale fale uderzeniowe czterech bomb, które uderzyły w pobliską wodę, spowodowały niszczycielskie uszkodzenia statku towarowego. Jedna z rur wlotowych wody używanych w układzie chłodzenia w jej maszynowni pękła, co spowodowało, że nabrała wody i szybko straciła moc.
Pomimo wysiłków, aby przy złej pogodzie wyrzucić skazany na zagładę statek na brzeg i odzyskać ładunek, dzień później ześliznął się z płytkiej półki na głębszą wodę, w której obecnie spoczywa wrak.
To powiedziawszy, zaledwie 10 m od pokładu Breda jest w zasięgu wszystkich nurków i dla wielu stanowi doskonały pierwszy „prawdziwy” wrak.
Podobnie jak w przypadku Akki, górne konstrukcje zostały usunięte, aby zapobiec zderzeniu się innych statków z wrakiem przy niskim stanie wody, ale również podobnie jak Akka, Breda jest wyjątkowo dobrze zachowana i leży na dnie morskim prawie dokładnie tak, jak zrobiłaby to na powierzchni .
Opuszczając linię strzału na prawą burtę, roztacza się fantastyczny widok na statek i jego pokład.
Przy stosunkowo płytkim poziomie pokładu można opłynąć cały obwód podczas jednego nurkowania, ale nie dajcie się zwieść – będziecie potrzebować więcej niż jednego nurkowania, aby odkryć wszystkie sekrety tego wraku.
Moją ulubioną częścią jest rufa, z fantastycznymi widokami zawilców i palców trupa przyczepionych do pozostałości zamku rufowego.
Wzdłuż pokładu walają się powalone wciągarki, liny, maszty, a nawet oś ciężarówki. Istnieje również możliwość przepłynięcia przez ładownie i zbadania, co pozostało z ładunku Bredy.
Wiele wraków zaśmieca dno morskie wzdłuż szkockiego wybrzeża i każdy ma swoje ulubione, ale każdy z nich oferuje nam wgląd w naszą przeszłość, a także niezapomniane przeżycie dzisiaj.
• Znajdź Rossa Mclarena w serwisie społecznościowym pod adresem bbc.co.uk/programmes/p08phl45
