RICHARD ASPINALL w końcu dociera do braci i uczy się cennych rzeczy Lekcje o tym, jak postępować z rekinami. Ale najpierw czas na własną rękę
ZBLIŻ SIĘ DO rafy i wyślij swoje SMB, jeśli zgubisz grupę” – powiedział przewodnik na odprawie, a jedyne, o czym mogłem myśleć, to to, jak bardzo żałowałem, że powiedziałem: „Nigdy nie przypłynąłem na niewłaściwą łódź”, kiedy się przygotowywaliśmy i oceany przepływały obok pokładu nurkowego.
Po raz pierwszy od ponad dziesięciu lat byłem głupcem, który pozwolił sobie na rozproszenie uwagi i stracił przyjaciół! Nie jest to dobra sytuacja nawet w najlepszych momentach, ale byłem w pobliżu Rafy Daedalus, miejsca, gdzie silne prądy są normą.
Po wynurzeniu kierowca Zodiac szybko mnie zauważył i wszystko było w porządku, ale jak wszyscy wiemy, proste błędy mogą się mnożyć i stać się poważnymi.
Ale cofnijmy się trochę…
Na przestrzeni lat zarezerwowano mi cztery osobne wycieczki do Braci.
Ostatnie trzy dni zostały zepsute przez pogodę, więc kiedy dotarliśmy do bardzo spokojnego Port Ghalib i dłonie nie były zgięte wpół, wiedziałem, że mamy szczęście – w końcu dotrę do odizolowanych przybrzeżnych wysp Dedala i Braci . Czy wycieczka do tych światowej klasy miejsc spełni moje oczekiwania?
Dodatkowa do mojego oczekiwania była szansa zobaczyć rekiny. Jesień, choć ryzykowna ze względu na wietrzną pogodę, może zapewnić jedne z najpiękniejszych spotkań z rekinami w Morzu Czerwonym.
Aby zaostrzyć mój apetyt, zatrzymaliśmy się przy tej małej, ale cudownej bryle rafy znanej lokalnie jako Sha'ab Abu Hamra lub dla nas, nurków, jako Elphinstone.
Do Elphinstone, łatwo dostępnego łodziami dziennymi z okolic Hurghady, jest spektakularne, co potwierdzi każdy, kto odwiedził. Miękkie koralowce zwisają jak zasłony ze ścian, a niesione przez prąd północne i południowe krańce, które sięgają do 50 m i poniżej, dają szansę na nurkowanie z dużą ilością gatunków pelagicznych.
Skoncentrowałem się na zrobieniu kilku ujęć kolorowych koralowców, strzelając w górę, próbując uchwycić kolory rafy, a także rozbłysk słońca na błękicie, zanim wyruszyłem na czubek rafy, trzymając kciuki za rekiny.
ELPHINSTONE NIE ZAWIEDZIŁi w jednym z tych momentów „wyglądają zupełnie jak w telewizji” białopłetwy oceaniczny przepłynął leniwie obok mnie, a jego długa, biała końcówka piersiowa płetwy stojąc dumnie z ciała.
Gdy zawartość mojej aluminiowej butli osiągnęła poziom około 70 barów, zdałem sobie sprawę, że moja pływalność nie jest taka, jak powinna, i czas zakończyć nurkowanie – szkoda, bo były co najmniej trzy pojedyncze rekiny, ale udało mi się oddać kilka strzałów w workach.
Podczas każdego zwykłego nurkowania unoszenie się na powierzchni w oczekiwaniu na wejście na łódź lub Zodiak nie stanowi problemu, ale przebywanie w wodzie oceanicznej wymaga od nurków przyjęcia bardziej przemyślanych zachowań i praktyk.
Nurkowie powinni ograniczać czas spędzony na powierzchni, bez narażania swojego bezpieczeństwa, po przystankach bezpieczeństwa i opuszczać ją przy minimalnym wysiłku. Należy przeprowadzić kontrolę wyporności, a nurkowie przyzwyczajeni do butli stalowych muszą pamiętać, że butle aluminiowe są lżejsze.
Niestety, spotkania z oceanami nie zawsze były pozytywne. Chociaż ryzyko ataku jest znikomo małe, jesteśmy winni sobie i rekinom zrobienie wszystkiego, co w naszej mocy, aby zachowywać się w ich obecności prawidłowo i delikatnie.
Oceanicy będą zabierać padlinę powierzchniową, taką jak martwe ryby, żółwie, a nawet ptaki morskie. Są inteligentne i wykorzystują swoje zdolności chemosensoryczne (analogicznie do węchu) do podążania śladami chemicznymi i badania ich źródła, często „wpadając” na obiekty, w tym na nurków, aby lepiej zrozumieć otaczające je środowisko.
Ostatnią rzeczą, jakiej potrzeba, jest nurek na powierzchni, który błędnie zinterpretuje ciekawość rekina i zacznie atakować. Oceaniki to największe drapieżniki, ale potrafią być płochliwe i będą się bronić. Nie jesteśmy w menu rekina, ale nadal musimy zachować rozsądek i ostrożność.
Być może to właśnie to zachowanie sprawia, że interakcje z oceanami są tak wspaniałe, a jednocześnie potencjalnie ryzykowne.
Na szczęście dla fotografów ciekawskie ryby stanowią dobre zdjęcia, a gdy rekiny się zbliżają, można uzyskać klasyczne ujęcie z przodu, które podkreśla te wspaniałe, skrzydło-podobne do piersi. Przyjrzyj się uważnie, a zobaczysz, pod jakim kątem rekin pochyla się nad jednym z nich płetwy w dół, aby następnie ruszyć w tym kierunku.
Tej nocy dobra pogoda nadal trwała i łódź popłynęła na wschód. Gdy słońce zaszło, a moja choroba morska nie uniosła zielonej głowy, byłem szczęśliwym człowiekiem. Łódź kołysała mnie do snu.
ZAWSZE BUDUJĘ SIĘ WCZEŚNIEJ na łodzi nurkowej, chcąc zobaczyć wschód słońca i wypić kilka kaw przed poranną odprawą. Stan morza był wspaniały i mogłem zobaczyć rafę Daedalus po naszej prawej burcie, kilka niskich fal nad rafą i te długie pomosty prowadzące do latarni morskiej.
Daedalus jest znany z możliwości obserwacji młotów, więc po bezczynnym zawieszeniu się na 30 m na chwilę ruszyliśmy z powrotem wzdłuż zbocza rafy, obserwując koralowce i życie ryb.
W głębi ściany pokryte są przypominającym drzewo czarnym koralowcem kubkowym, rozwijającym się w prądach bogatych w plankton. Gdy dotarliśmy na płyciznę, rafa nabrała więcej kolorów, a gdy zbliżyliśmy się do łodzi, pojawił się mały ocean.
Był to młody samiec, którego można było rozpoznać po małych klamrach między miednicą płetwy. Podeszło blisko i nas sprawdziło.
Nasz bystry przewodnik wskazał na inną, tym razem dużą kobietę, obserwującą nas z daleka. Po raz pierwszy zacząłem zdawać sobie sprawę, że rekiny mają coś, co można określić mianem osobowości: niektóre potrafią się do nich zbliżyć, inne zaś są nieśmiałe i trzymają się nieco dalej.
Wciąż słyszymy o rekinach opisywanych jako „bezmyślne maszyny do zabijania” i inne podobne bzdury, ale dopiero spędzanie z nimi czasu pozwala zdać sobie sprawę, jak błędne są te opisy.
Podczas następnego nurkowania zostanę podniesiony przez Zodiaka. Gdy kierowca się zbliżył, z uczuciem głębokiego zażenowania zdałem sobie sprawę, że to nie jest nasza łódź, a pomagając mi wejść na pokład, dał mi do zrozumienia, że najpierw uda się na drugi koniec rafy po swoich nurków, opóźniając mój powrót.
Kiedy wróciłem na pokład i wyjaśniłem, co się stało zirytowanemu przewodnikowi i mojemu kumplowi, zdałem sobie sprawę, jak głupi byłem.
Wiszenie na płyciznach, obserwowanie rekinów i skupianie się na aparacie oznaczało, że nie udało mi się dopilnować grupy. Prąd nas rozdzielił, a ja naraziłem się na niebezpieczeństwo.
Opuściłem następne nurkowanie, zawiedziony własną głupotą. Dzielę się teraz tą historią w nadziei, że moja lekcja nie pozostanie niezauważona: bez względu na to, jak bardzo jesteś doświadczony, nigdy nie zapominaj o podstawach. Co by się stało, gdybym zapomniał DSMB lub został uderzony przez Zodiaka?
NASTĘPNY DZIEŃ NAS ZOBACZYŁ na głębokość łbami młotów. Do północno-wschodniego krańca rafy dotarliśmy statkiem Zodiak. Woda była trochę mętna, a na głębokości nieco poniżej 40 m wokół grupy pojawił się znak z głową młota. Samotny osobnik odpłynął od odległej mielizny, żeby nas sprawdzić.
Oczywiście trudno oszacować rozmiar, ale te zapiekane główki młotów osiągają około 2 m. Głowy rozstawione, różnią się od innych rekinów znacznie bardziej krętym ruchem pływania.
Udało mi się zrobić kilka przeciętnych zdjęć, cieszę się, że miałem założony obiektyw zmiennoogniskowy, bo gdyby był szerokokątny, zdjęcie byłoby bardzo rozczarowujące. Na mojej liście odhaczyły się dwa gatunki rekinów – czy może być lepiej?
Jesienna pogoda na środku Morza Czerwonego potrafi być niepewna. Powiedziano mi, że dotarcie do Braci z Dedala zwykle oznaczało zbliżenie się do brzegu przed przeprawą.
Znów mieliśmy szczęście i mogliśmy popłynąć bezpośrednio do Braci, zyskując dodatkowe nurkowania i więcej snu. Nurkujący bogowie patrzyli na mnie z góry i uśmiechali się.
Wreszcie Bracia! Zakurzona (i nieco zniszczona) latarnia morska była mile widzianym widokiem następnego ranka. Zacumowaliśmy na zachodnim skrzydle Wielkiego Brata, a obok łodzi przepływały oceany! Podobało nam się jeszcze kilka nurkowań i za każdym razem zachwycałem się wyjątkowością każdej ryby.
Kiedy wszedłem w oko, byłem w stanie rozpoznać poszczególne osoby na podstawie ich oznaczeń i płetwa uszkodzić.
Rekiny pływały po rafie od łodzi do łodzi, a ja trzymałem je w wizjerze, czekając, aż się zbliżą, po czym nacisnąłem spust, mając nadzieję, że uda im się uzyskać dobrą sekwencję, zanim zmienią kierunek. Nikt nie chce ujęcia odpływającego rekina!
Chociaż wiedziałem, że nie jestem zagrożony, wciąż czułem odrobinę adrenaliny.
Obawiałem się, że moje stroboskopy spowodują ucieczkę rekinów, ale tak się nie stało. Używałem dyfuzorów, aby złagodzić światło, więc może to pomogło.
Zastanawiałem się nawet, czy pola elektryczne generowane przez obwód ładujący mogą zakłócać spokój rekinów, ale dowiedziałem się, że ich zdolność wyczuwania pól elektrycznych działa tylko z bliskiej odległości – jest to jeden z powodów, dla których „uderzają”.
Następnego dnia (nie wierzę, że to powiem) rekiny już mi się trochę znudziły! Herezja, wiem. Z niecierpliwością czekałem na możliwość nurkowania w Numidii. Miałem ochotę zobaczyć coś bardziej kolorowego i słyszałem, że ten głęboki wrak był oszałamiający.
Podobnie jak reszta The Brothers, nie zawiodła. Wspaniale było zobaczyć tak dużo życia na nadbudówce i otaczającej ją rafie, a także kilku niesamowicie wyglądających marynarzy – ale robię dygresję i chcę szybko wrócić do rekinów!
NURKOWANIA KOŃCOWE spędzaliśmy pomiędzy Wielkim i Małym Bratem. Rekinów było mnóstwo, chociaż nie udało mi się zobaczyć jedwabników ani gigantycznych mant, ale było jedno ostatnie nurkowanie, które przekroczyło moje oczekiwania.
Plan zakładał podzielenie grupy na dwie fale i zejście z pływalnością ujemną z tyłu łodzi na południowo-zachodni płaskowyż Wielkiego Brata.
Na głębokości około 30 m na szeregu szczytów znajdowały się wargacze czystsze, przyciągając przepływające gatunki pelagiczne.
Za rogiem zobaczyłem znak rekina od innych członków grupy i bardzo podekscytowany wskazywał.
W ciemnych wodach dostrzegłem kształt: długi, pełen wdzięku rekin z ogonem – i to jaki! Obok przeleciał długi, rozległy kształt młocarni pelagicznej.
Zawsze myślałem, że młocarnie to ryby, które przytrafiają się innym ludziom.
Pamiętam, że jako mały kujon rysowałem młocarnie z mojej książki o rybach dla dużych chłopców, czy jakkolwiek to się nazywało, i oto byłem, z jedną kilka metrów dalej!
Zajęliśmy stację blisko ściany rafy, ze sterczynami z przodu i nieco poniżej nas. Mój Boże, był jeszcze jeden! Kiedy pierwszy się odwrócił, zdałem sobie sprawę, że będzie płynął w moją stronę.
Fotografowie (nie wszyscy, ale niektórzy) potrafią być prawdziwymi utrapieniami pod wodą, a my czasami potrafimy się wysilić. Widziałem nurków z kamerami pędzącymi w stronę obiektu i powodujących jego ucieczkę, psując w ten sposób wrażenia innym, mniej wysuniętym nurkom.
Mając to na uwadze, celowo się cofnąłem, nie spodziewając się, że uda mi się oddać przyjemny strzał, ale ta ryba zmierzała w moją stronę i mogłem dostrzec jej duże oczy myśliwego i niebieski połysk jej skóry.
Oddałem kilka strzałów, podobnie jak kilku innych nurków, i ci dalej wideo nagrał niesamowity materiał filmowy.
Nasza ściana bąbelków przekonała rekina do odwrócenia się i po raz pierwszy mogłem przyjrzeć się temu zdumiewającemu ogonowi, używanemu do polowań. Młocarnie gromadzą mniejsze ryby w zwartych grupach, po czym pędzą w ich stronę i uruchamiają mięśnie piersiowe niczym hamulce pneumatyczne.
Uderzanie w kotwice w ten sposób przenosi ich pęd na ogon, który macha nad ich głowami lub bokami, ogłuszając, a nawet bezpośrednio zabijając ofiarę. Następnie rekiny jedzą w wolnym czasie.
TO BYŁ JEDEN z tych nurkowań, które pokazały, jak szczęście może odegrać rolę w oddaniu strzału. Postawienie się we właściwym miejscu jest oczywiście istotne, ale wszystko może się zdarzyć, a szczęście może zadecydować o wszystkim.
Tej nocy wymieniłem kartę pamięci w aparacie i odłożyłem ją w bezpieczne miejsce, na wszelki wypadek dorzucając zapasową.
To była dla mnie niezła podróż. W końcu dotarłem do celu, który przez dłuższy czas umykał mi i mojemu ograniczonemu budżetowi. Dowiedziałem się także wiele o rekinach i o tym, jak zachowanie w ich obecności wymaga więcej uwagi i świadomości, niż początkowo zdawałem sobie sprawę.
Być może była to jedna z najwspanialszych wycieczek, jakie odbyłem w ostatnich latach.
Tak, spotkania z rekinami były wspaniałe, ale wróciłem do domu trochę odnowiony, upokorzony i przypomniałem sobie, że może powinienem się bardziej postarać i zastanowić, czy nie popadłem w samozadowolenie.
Nie jest źle dobrze przyjrzeć się sobie i być może wyjść z badania jako lepszy nurek!
Ukazał się w DIVER Kwiecień 2017
