NURKOWNIK Wrakowy
9 czerwca 1918 roku była cicha noc, kiedy dwa austro-węgierskie siostrzane pancerniki SMS Szent Istvan i Tegettoff opuściły port w Puli (obecnie w Chorwacji) i obrały kurs na Dubrownik.
Nie wydawało się, aby którykolwiek ze statków miał się czego obawiać ze strony włoskiej marynarki wojennej, ponieważ towarzyszył im niszczyciel i sześć łodzi torpedowych.
Gotowość pancerników
Szent Istvan, nazwany na cześć pierwszego chrześcijańskiego króla Węgier, św. Szczepana, był wciąż nowym statkiem o wyporności 20,000 30 ton i dotychczas strzelał ze swoich gigantycznych dział kal. XNUMX cm tylko w praktyce. Plan zakładał, że oba statki spotkają się z innymi członkami floty i zaatakują aliancką blokadę morską w pobliżu Brindisi w południowych Włoszech.
Kapitan i jego oficerowie prowadzili ostatnie spotkanie przygotowawcze w kabinie admirała na tylnym pokładzie. Kapitan wydawał instrukcje, podczas gdy wachtowcy przygotowywali się.
Obserwatorzy nie mieli nic do powiedzenia i żaden z ponad tysiąca członków załogi nie mógł podejrzewać, że rozpęta się piekło.
Tymczasem ledwie zapadł zmrok, kiedy kapitan korwety włoskiej marynarki wojennej Luigi Rizzo wydał rozkaz powrotu do bazy. Załoga łodzi torpedowych MAS15 i MAS21 doświadczyła trudnej pogody, ale niewiele akcji, i bardzo chciała wejść do portu.
Ponieważ noc była bezchmurna, nagle zauważyli na odległym horyzoncie kłęby dymu. To mógł być tylko statek wroga.
Rizzo rozkazał swoim kapitanom Goriemu i Aonzo popłynąć prosto w stronę pióropuszów. Droga była długa, ale obydwie łodzie torpedowe zdołały przedrzeć się przez kordon eskortujących statków i przystąpiły do ataku na pancerniki austro-węgierskie.
Atak i zatonięcie
Gdy znalazł się w zasięgu, Rizzo zdecydował się pozwolić MAS21 przesunąć atak na Tegettoffa, ale jej torpedy chybiły celu. W tym samym czasie MAS15 obrał kurs na Szent Istvan i wystrzelił dwie torpedy. Oba uderzyły w pancernik w kadłub, w pobliżu kotłów. Tylne kotłownie natychmiast zaczęły się zalewać, a statek przechylił się o 10° na prawą burtę.
Odkrycie i eksploracja wraku
Kapitan „Szent Istvan” odpowiedział, rozkazując przewrócenie ciężkich dział na lewą burtę, aby przeciwstawić się przechyłowi, ale do kotłowni nalewało się coraz więcej wody, co skutkowało utratą mocy, a także utratą wydajności pompowania.
O godzinie 6.05 rano „Szent Istvan” wywrócił się i zatonął w pobliżu wyspy Premuda. Jej śmierć została sfilmowana przez oficera na Tegettoffie i jest to jedyny film przedstawiający zatonięcie okrętu wojennego podczas I wojny światowej. Osiemdziesiąt dziewięć członków załogi straciło życie.
Szent Istvan został odkryty przez jugosłowiańską marynarkę wojenną w latach 1970. XX wieku i obecnie jest chronionym wrakiem, w którym można nurkować wyłącznie za specjalnym pozwoleniem.
Uzyskanie wszystkich wymaganych zezwoleń zajęło mojemu chorwackiemu przyjacielowi Drazenowi Gorickiemu dużo czasu, ale ostatecznie Ministerstwo Kultury i wydział archeologii podwodnej zgodziły się na grupowe nurkowanie wraku, po raz pierwszy od wielu lat, kiedy było to dozwolone.
Wyprawa i nurkowanie
Naszym portem macierzystym była baza jednostki policji w Mali Losinj. Wykorzystalibyśmy jego szybką łódź, aby popłynąć do wraku oddalonego o 20 mil, moglibyśmy też tam zdobyć trimix i przygotować nasze rebreathery.
Wyprawie miał towarzyszyć archeolog podwodny i doświadczony nurek trimiksowy Igor Miholjek z chorwackiego instytutu konserwatorskiego, odpowiedzialny za wydobywanie i konserwację zabytków.
Zamierzaliśmy także nakręcić jak najwięcej filmów i obrazy, jak to możliwe.
Wyzwania i znaleziska pod wodą
Omówiono plan nurkowania i zespół podzielił się. Moim kumplem był austriacki nurek Phillipe Alfarei.
Nieczęsto ma się okazję nurkować na wrakach zwykle niedostępnych dla nurków, dlatego chciałem się dobrze przygotować i poddać swój sprzęt i aparat kompleksowym testom.
Jednak na krótko przed nurkowaniem przetestowałem aparat i stwierdziłem, że lampa błyskowa nie działa. Zdecydowałem, że będę musiał robić zdjęcia moim wideo-zamiast tego światło. Podczas zniżania okazało się, że widoczność nie będzie większa niż 6 m. Downline był podłączony do jednego z dwóch dużych śmigieł, a tuż obok nich wyraźnie widoczne były stery.
Szczegóły nurkowania i artefaktów
Zrobiliśmy kilka zdjęć, zeszliśmy dalej w dół i znaleźliśmy dość duży otwór, który pozwolił nam przepłynąć pod wrakiem.
Wśród gruzów na dnie morskim znaleźliśmy kilka skórzanych butów, a jakieś 15 metrów przed nami widać było 30-centymetrowe działo, którego ogromne lufy odzwierciedlały rozmiar tego ogromnego wraku.
Jednak byliśmy już na głębokości 66 m, a czas leci na tej głębokości. Popłynęliśmy z powrotem do doliny, aby rozpocząć wynurzanie i długą dekompresję.
Podczas kolejnych nurkowań Drazen Goricki znalazł przejście do kabiny admirała. Tutaj do konserwacji odnaleziono kilka pięknych lamp z brązu z ciętym szkłem.
Podczas jednej z penetracji w głąb wraku odnaleziono telefon statkowy, za pomocą którego z mostka wydawane były rozkazy. Na głębokości 66 m takie nurkowania wiązały się z ryzykiem, szczególnie w przypadku odwróconego wraku.
Niedaleko kabiny admirała znajdowała się jego łazienka, w której łatwo było rozpoznać wannę. Z różnych kabin wydobyto srebrne sztućce i porcelanę, a podczas jednego z nurkowań odkryłem jeden z dużych reflektorów zamontowanych na maszcie, częściowo ukryty w piasku.
Bliżej dziobu znajdowała się magazyn amunicji, również sfilmowany i sfotografowany.
Podsumowanie: Wyniki wyprawy
Przez całą wyprawę pogoda była wyjątkowo piękna, wiatr był słaby. Przeprowadziliśmy ponad 70 nurkowań, a w ciągu kolejnych miesięcy wszystkie wydobyte artefakty zostaną poddane konserwacji i skatalogowane, a docelowo trafią do muzeum.
SMS SVENT ISTVAN
ZBUDOWANY: 1914 stocznia Ganz & Co Danubius, Fiume (obecnie Rijeka)
WAGA: 20,000 XNUMX ton
DŁUGOŚĆ: 152m
BELKA: 28m
UZUPEŁNIENIE: 1094
ŚMIGŁY: Dwa
PRĘDKOŚĆ: 20 węzłów
PISTOLETY: Cztery 30 cm, dwanaście 15 cm, dwanaście 7 cm i trzy 66 mm AA
TORPEDY: Cztery 533 mm
