Płynąc łodzią nurkową do rafy Lefteris Reef, zawsze odczuwa się wyczuwalne podekscytowanie. To miejsce, które powoli zdradza swoje tajemnice i nigdy nie wiadomo, co można odkryć.
Bogate życie morskie, od koralowców miękkich po murenę, jest pewne, ale fragmenty starożytnych amfor wskazują, że jest to również miejsce o bogatej historii. Nawet nie wypływając na powierzchnię, Lefteris zawsze stanowił notoryczne zagrożenie w transporcie.
Przeczytaj także: Nieustępliwy pościg: odnalezienie okrętu podwodnego HMS Triumph z czasów II wojny światowej
Według greckiego historyka Herodota co najmniej trzy galery uderzyły w rafę i zatonęły podczas nieudanej drugiej inwazji perskiej na Grecję w 480 rpne. Następnie król Kserkses nakazał wznieść kamienną kolumnę zbudowaną z bloków ważących do pół tony, aby zapobiec dalszym stratom.
Pochodząca dwa i pół wieku wcześniej niż latarnia morska w Aleksandrii, ta latarnia morska jest najstarszą konstrukcją nawigacyjną znaną w źródłach historycznych.
W czasach bardziej współczesnych Alexandros Papadiamantis (1851-1911), znany grecki pisarz ze Skiathos, wspomina o rafie Lefteris w „Biednym świętym”: „Lefteris uwalnia ładunki ze swoich statków i uwalnia marynarzy od krótkiego ciężaru życia”.
Pomimo obecnej szkieletowej latarni morskiej, Lefteris Reef wyróżnia się tym, że spowodowała dwa kolejne wraki.
Zbudowany w 1956 r. i mający 58 m długości statek towarowy Vera osiadł na mieliźnie w 1999 r. Na głębokości od 17 do 28 m wrak leży obecnie przełamany na dwie części i pozostaje łatwo dostępny dla nurków o różnych umiejętnościach.
Bardziej intrygujący jest ss Volos, starszy wrak, którego tożsamość została zapomniana na prawie 60 lat. Dopiero teraz odkryto na nowo jego pełną historię.
Emocje związane z nurkowaniem na Volo mają wiele wspólnego nie tylko z okolicznościami jego zatonięcia (patrz panel), ale z całą historią.
Jest to głębokie nurkowanie rozpoczynające się niemal na granicy limitu nurkowania rekreacyjnego na głębokości ponad 36 m. Przewrócone na bok pozostałości statku dzielą się na dwie odrębne sekcje, oddalone od siebie zaledwie kilka metrów.
Część dziobowa i głębsza to w całości pokład dziobowy i dziobowy. Frustrujące dla nurków nietechnicznych jest to, że leży na pochyłości, a dziób opada do ponad 61 m.
Schodząc obok dwóch przednich otworów ładowni osadzonych w stalowej ramie statku, możesz sobie wyobrazić kapitana Pietscha wpatrującego się w ciemność z mostka, gdy tej pamiętnej nocy wzburzone morze zrzuciło tafle wody na pokład dziobowy.
Można sobie wyobrazić sternika desperacko próbującego sterować statkiem równo i stabilnie podczas fal, które okresowo połykały dziobek w całości, gdy przebijał się przez grzbiety i doliny.
Można poczuć panikę, gdy Pierwszy Oficer zaalarmował Kapitana o niebezpiecznej bliskości Lefterisa, i wyobrazić sobie przerażenie, gdy zdali sobie sprawę, że nic nie można zrobić, aby uniknąć nieuniknionego. PENETRUJĄC TĘ SEKCJĘ wraku jest łatwe dzięki otwartemu żebrowaniu. Gdy zagłębisz się w kadłub, nie znajdziesz tam szeroko otwartych przestrzeni ładunkowych, jak można się spodziewać, a jedynie las powoli niszczejących stalowych belek i kolumn ozdobionych koralem.
W pewnym momencie obszar ten był wypełniony amunicją dla Cesarskiej Armii Niemieckiej. Teraz, ze złożoną stalową konstrukcją odcinającą się na tle głębokiego błękitu Morza Egejskiego, jest niesamowicie pusty.
Część rufowa, która leży na głębokości około 36 m, jest raczej tajemnicą. W 1942 roku, w szczytowym okresie okupacji hitlerowskiej, austriacki biolog morski i pionier fotografii podwodnej Hans Hass przebywał w Grecji z wyprawą naukową.
Korzystając z technik nurkowania zasilanych z powierzchni i rebreatherów (minął kolejny rok, zanim Jacques Cousteau był współwynalazcą Aqualungu) Hass faktycznie sfilmował Volo pod wodą.
Cudem ten materiał filmowy można nadal oglądać w filmie dokumentalnym Menschen Unter Haien z 1947 roku (Ludzie wśród rekinów). Pokazuje wrak w pozycji pionowej i całkowicie nienaruszony na głębokości zaledwie 10-12 m.
Siedemdziesiąt pięć lat później pozostała część rufowa to tylko niewielka część tego, czym powinna być. Mający około 10 m długości i pozbawiony jakichkolwiek cech, które można jednoznacznie zidentyfikować, może to być dowolna część statku znajdująca się w tylnej części pokładu dziobowego, z wyjątkiem charakterystycznej rufy i rufy.
Po podejściu do brzegu pierwszą rzeczą, którą można zauważyć, jest żurawik łodzi ratunkowej, obciążony roślinami morskimi i opadający w kierunku piasku. Jednakże nie oznacza to, że część rufowa znajduje się w pobliżu pokładu łodzi.
Bliższa inspekcja ujawnia, że żurawik spoczywa na zewnątrz lewego nadburcia, co oznacza, że spadł na swoje obecne położenie.
Z nadburcia wychodzą belki poprzeczne, które kiedyś podpierały pokład, ale teraz są pionowe i skręcone. Wiele z nich jest zepsutych i stało się zaczepami dla niczego niepodejrzewających rybaków.
Niemożliwe, że odległość od burty do piasku wynosi tylko 3-4m. Wygląda to tak, jakby trzy czwarte szerokości statku wynoszącej 12.6 m było w jakiś sposób zakopane głęboko w piasku – ale to tylko złudzenie. Niestety, tego po prostu brakuje.
Etosem po II wojnie światowej było ratowanie starych wraków na złom. W latach 2–1945 rząd grecki zburzył z tego powodu ponad 1952 wraków.
Chociaż ss Volos nie znajduje się na żadnej znanej oficjalnej liście, nie został wykluczony z tego upokorzenia. Pojedyncze śmigło, nadbudówka i najprawdopodobniej wysoko ceniony silnik i kocioł zostały wyczyszczone. Metody były często prymitywne i stosowano dynamit pomimo wyrządzonych szkód w środowisku.
Zatem Volos w obecnym stanie jest jedynie częściowym wrakiem, ale to, co pozostało, zachęca nurków do odkrywania fascynujących wydarzeń w historii, które obejmują jeszcze jeden nieodparty zwrot akcji.WYPRAWA HANSA HASSA Z 1942 ROKU wśród nich był Austriak Alfons Hochhauser. Przez wiele lat przed wojną mieszkał jako pasterz, a następnie rybak w regionie Pelion, biegle władał językiem greckim i doskonale znał Sporady i otaczające je obszary morskie.
W 1928 roku był odpowiedzialny za odzyskanie słynnego Brązu Artemision, naturalnej wielkości posągu Zeusa (a może Posejdona) wykonanego około 460 roku p.n.e. i będącego obecnie głównym eksponatem w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach.
Posąg wydobyto z (prawdopodobnie rzymskiego) wraku statku datowanego na około 250 rok p.n.e. u wybrzeży Przylądka Artemision w północnej Eubei – zaledwie 10 mil morskich na południowy zachód od Lefteris.
We wpisach z 1942 r. Hochhauser (który miał później wykorzystać swoje stanowisko w Tajnej Policji Polowej Wehrmachtu, aby uratować Greków – z których wielu było jego przyjaciółmi – przed drakońskimi środkami narzuconymi przez nazistów) pisze w swoim osobistym pamiętniku;
„14 lipca – To my wyjęliśmy je z morza, a oni zapakowali je do drewnianych skrzyń i włożyli do ładowni. Do tej pory naliczyłem 12 skrzynek. Wszystkie są pełne niesamowitych artefaktów z zatopionego miasta. Niektóre z nich są jak nowe.”
„25 sierpnia – ostatni dzień. Jutro wracamy – „X” [Hans Hass] jest wyraźnie zadowolony – spłaciłem dług z przeszłości. Ale wcale nie jestem szczęśliwy. Filmy, które nakręciliśmy, były bardzo dobre, ale ładownia jest pełna skrzyń. Zastanawiam się, jak bardzo różni się teraz od roku 1928, kiedy odkryliśmy starożytnego boga.
Chociaż „zatopione miasto” nigdy nie zostało odkryte, według doniesień leży gdzieś pomiędzy wyspami Psathoura i Gioura, które, nie trzeba dodawać, znajdują się także na Sporadach. Biorąc pod uwagę, że rafa Lefteris pochłonęła na przestrzeni lat tak wiele wraków, logika podpowiada, że gdyby Hass i Hochhauser znaleźli jakiekolwiek starożytne artefakty podczas pobytu na planie filmowym, wysłaliby je również z powrotem do nazistowskich Niemiec.
Jest więcej niż prawdopodobne, że odłamki starożytnych amfor, które wciąż można zobaczyć dzisiaj, są jedynie pozostałością tego, co było kiedyś. A może – jak mógłby założyć każdy dobry nurek – są to po prostu kuszące ślady tego, co jeszcze nie zostało odkryte.
• Dwa lokalne centra nurkowe organizujące wyprawy nurkowe na rafę Lefteris to: Skiathos Diving Centre, skiathosdiving.gr i Zoumbo Sub, zoumbosub.gr. Autor pragnie podziękować Yiannisowi Iliopoulosowi i Andronikowi Iliadou z Centrum Nurkowego Athos-Scuba na Halkidiki za pomoc w napisaniu artykułu.
WOLOS
Zwodowany w 1902 roku przez Neptun Aktiengesellschaft z Rostocku i pierwotnie nazywany Thasos, okrętowi przydzielono nie do pozazdroszczenia rolę transportu amunicji w niemieckiej marynarce cesarskiej podczas I wojny światowej. Poważnie uszkodzony w 1917 r. po wejściu na mieliznę w pobliżu miasta Lulea w północnej Szwecji, po wojnie został odholowany do Niemiec i naprawiony.
W 1921 roku wznowiono działalność jako Volos i rozpoczęto eksploatację regularnej trasy pomiędzy Hamburgiem a Stambułem.
Volos popadł w żałobę 10 lat później 8.14 lutego 21 roku o godzinie 1931:8 na wzburzonym morzu i przy wietrze od 10 do XNUMX, kiedy uderzył w rafę Lefteris.
Zarówno kapitan Pietsch, jak i pierwszy oficer Bohl przyznali, że mają doświadczenie na wodach greckich, ale siła sztormu i niezwykle silny prąd zwyciężyły oboje.
Sterowanie przestało działać w wyniku ogromnej fali, która w końcu rzuciła 86-metrowy stalowy statek na Lefteris jak na dziecięcą zabawkę, przez co trzej oficerowie i 23 członkowie załogi rozłożyli się na ziemi, narażając ich życie na śmiertelne niebezpieczeństwo.
Z pękniętymi rurami i pękniętym kadłubem Volos zaczął nabierać wody. Zdesperowany kapitan Pietsch nakazał jej skierowanie się całkowicie na rufę, ale bezskutecznie – siła uderzenia przemieściła zarówno kocioł, jak i silnik.
Radiooperator zaczął nadawać sygnał SOS, ale niestety nikt nie zauważył, że doszło do zwarcia w antenie.
Gdy fale uderzały w uszkodzony statek, a woda w dalszym ciągu napływała do środka, generator w końcu uległ awarii i statek pogrążył się w ciemnościach.
Zapalono lampy naftowe, ale załoga nie mogła zrobić nic poza schronieniem się przed najgorszymi skutkami burzy i modlitwą o zbawienie.
Wbrew wszelkim rozsądnym oczekiwaniom światła nawigacyjne przepływającego parowca były widoczne zaledwie dwie godziny po incydencie. Zabrzmiał gwizdek statku, ale parowiec nie zmienił kierunku, a jego światła boleśnie zniknęły w oddali.
Niewiarygodne, że gdy nadzieje załogi wydawały się płonne, zauważono drugi statek. Jednak ten również nie zauważył ocalałych, którzy utknęli na rafie pośród lawiny oślepiającej bryzy i bezlitosnego morza.
Na szczęście burza osłabła na tyle, że następnego ranka uchroniło ich przed bezpośrednim niebezpieczeństwem. Antena z osprzętem przysięgłych umożliwiła w końcu przedostanie się sygnału SOS i wysłano szwedzki statek ss Belos.
Następnego dnia załogę zabrano (i, jak to się zdarza, z powrotem do pobliskiego miasta Volos), podczas gdy kapitan, pierwszy oficer i główny inżynier pozostali na pokładzie przez kolejne trzy dni, aby zapobiec wszelkim próbom dochodzenia praw do ratownictwa do czasu operacji ratowniczych. można było uporządkować i ukończyć.
