SPECJALNA DLA NURKÓW Z INDONEZJI
Rybacy w południowej Indonezji rozwinęli umiejętności freedivingu podobne do umiejętności nomadów z Bajau, które LISA COLLINS spotkała wcześniej na północnym zachodzie. Podczas postoju na pokładzie statku nurkowanie okazało się dla niej nieoczekiwanie zabawne
MOCNA KONCENTRACJA Kiedy próbowałem uchwycić aparatem maleńką błazenkę tańczącą w ramionach ukwiała, nagle uświadomiłem sobie, że ktoś mnie obserwuje.
Będąc prawie 5 m pod ziemią, pomyślałem, że to musi być mój towarzysz nurkowania. Patrząc w górę, prawie wyskoczyłam ze skóry i zobaczyłam szczerzącego się do mnie młodego chłopca, wyglądającego dziwnie w domowych drewnianych goglach.
Pokazując mi podwójne kciuki do góry, powoli wypłynął z powrotem na powierzchnię, po czym ponownie zanurkował, wykonując salta i robiąc śmieszne miny, gdy robiłam mu zdjęcie.
Wkrótce dołączyło do niego kilku przyjaciół, którzy odpłynęli od brzegu, stąpając po wodzie i na zmianę nurkując w dół, odpychając się na bok, jeśli więcej niż jeden nurkował jednocześnie, przepychając się o pozycję przed obiektywem mojego aparatu, pozować coraz bardziej pomysłowo w konkursie, kto mnie najbardziej rozśmieszy.
Tym, co mnie zadziwiło, było nie tylko niemal ciągłe nurkowanie na głębokość, ale także czas przebywania pod wodą na jednym wstrzymaniu oddechu. Zauważyłem, że niektórzy z nich używali klapek jako wioseł, co wydawało się pomagać im w skuteczniejszym pływaniu pod wodą, ale mogło być po prostu sposobem na zabezpieczenie butów.
Przez następne 40 minut zabawiali mnie i innych nurków w mojej grupie swoimi wybrykami, dopóki nie musieliśmy się wynurzać, gdy zabrakło nam powietrza w butlach.
Gdy już wypłynęliśmy na powierzchnię, zauważyłem, że chłopcy byli w wieku od ośmiu do dwunastu lat. Pluskali się i śmiali na powierzchni wokół nas, uchylając się od siebie i wykonując przypadkowe, zsynchronizowane ruchy pływackie, machając nogami w powietrzu.
Nurkowaliśmy z burty Mermaid II na trasie z Raja Ampat do Maumere w Indonezji – specjalna 16-dniowa wyprawa poświęcona różnorodności biologicznej przez siedem mórz – i obecnie byliśmy zacumowani pośrodku wysp Alor.
Stanowią część wygasłego wulkanu, wystającą z oceanu i składają się z grupy dwóch głównych wysp i kilku mniejszych wysepek we wschodniej prowincji Nusa Tenggara. Są częścią Małych Wysp Sundajskich, leżących pomiędzy morzami Flores i Savu oraz Pacyfikiem i Oceanem Indyjskim.
Nasze żebro podporowe zbliżało się do nas powoli. Gdy zdjęliśmy nasz sprzęt i weszliśmy na łódź, niektórzy chłopcy również wdrapali się na pokład, podczas gdy inni wisieli na linach przymocowanych do nadmuchiwanych burt, wszyscy gotowi cieszyć się łagodnym rejsem z powrotem na pokład.
Załoga łodzi była wyraźnie przyzwyczajona do chłopców z poprzednich wypraw w te okolice i rozmawiała z nimi po indonezyjsku, tłumacząc nasze pytania i odpowiedzi, co chłopcy uznali za bardzo zabawne, chichocząc i głośno chichocząc.
Zbliżając się do Syrenki II, zobaczyliśmy całą grupę wieśniaków w dłubankach, maleńkich łódkach rybackich i tratwach wykonanych z różnego rodzaju szczątków flotsamowych i odrzutowych, płynących w tę samą stronę i wdrapujących się na kaczkę na rufie łodzi mieszkalnej. Roześmialiśmy się, widząc kilkoro dzieci, niektóre zaledwie kilkulatki, w maleńkich pniach drzew, używających kawałków styropianu jako wioseł.
Najwyraźniej nie bali się oceanu, bo lubili napełniać kajaki wodą, aż prawie się zanurzyły.
Nurkowaliśmy w pobliżu wioski Yan na wyspie Pura, samotnej skale pośrodku wysp Alor. Będąc tak odległymi, wyspiarze nie mają innego wyboru, jak tylko żyć z morza. Wędkarstwo to sposób na życie.
Położone w centrum Pierścienia Ognia wyspy składają się z wulkanicznego piasku i skał, co wraz z mieszanką kilku bogatych w składniki odżywcze prądów tworzy niezwykle zdrowy system raf pełny życia morskiego, od najgłębszych głębokości aż po Wybrzeże.
Mieszkańcy wioski w pełni wykorzystali łagodnie opadające rafy tuż obok swoich domów, decydując się na nurkowanie swobodne i zakładając domowe bambusowe klatki rybackie, które stanowią uzupełnienie bardziej tradycyjnych sposobów łowienia z łodzi.
Płynąc w niewielkiej odległości od brzegu, ciągnąc klatki, umieszczają je na zboczach na głębokości od 5 do 10 m, zabezpieczając kamieniami. Podczas nurkowania zauważyliśmy kilka różnych kształtów i rozmiarów klatek pełnych kolorowych ryb, rozsianych po rafie na różnych głębokościach.
Musiałem się powstrzymać przed użyciem noża do rozcięcia klatek, przypominając sobie, że te ryby były niezbędne dla przetrwania mieszkańców wioski.
MOJE WRAŻENIA dzieci czujące się tak dobrze pod wodą, potrafiące pływać prawie zanim nauczyły się chodzić, a rybacy nurkujący na wolności mogą pozostawać pod wodą przez dłuższy czas, przypomniało mi się Bajau – słynnych morskich Cyganów. Zastanawiałem się, czy ci wieśniacy byli w jakiś sposób spokrewnieni z tymi niesamowitymi ludźmi.
Bajau to marynarze pochodzenia malajskiego. Przez wieki żyli niemal wyłącznie na morzu, żeglując swoimi dużymi drewnianymi domami, zwanymi lepa, na pływakach po oceanach pomiędzy Malezją, Filipinami i Indonezją.
Legenda głosi, że pierwotnie byli to ludzie zamieszkujący ląd, którzy wyruszyli w morze w poszukiwaniu córki króla, która została porwana do morza przez burzę lub porwana przez sąsiednie królestwo. Nie mogąc jej znaleźć, zamiast stawić czoła gniewowi króla, pozostali na morzu.
Badania wskazują, że ich pochodzenie jako mieszkańców morza datuje się na około 800 rok naszej ery, choć po raz pierwszy europejscy odkrywcy odnotowali je w 1521 roku.
Ci nomadowie fascynowali mnie od dawna. Kilka lat wcześniej oglądałem o nich film dokumentalny i bardzo chciałem poznać niektórych z nich.
Nurkując w Tubbataha, widziałem małą kolonię połączonych razem łodzi rybackich z bambusowymi chatami na pokładach. Po obejrzeniu filmu dokumentalnego zastanawiałem się, czy to było Bajau.
W zeszłym roku, odwiedzając wyspę Bintan (przystanek w Bintan w grudniu), widzieliśmy wielu ludzi zamieszkujących morza, żyjących na ogromnych łodziach mieszkalnych wykonanych z bambusa, z podwieszonymi pod nimi sieciami rybackimi, obaj zacumowani przy długim molo w pobliżu wioski Trikora i żeglowanie po wyspie.
Monica, menadżerka Dive In Bintan, potwierdziła, że to Bajau czasami odwiedzali ten obszar. Mieliśmy szczęście spotkać ich podczas naszego pobytu.
Oprócz kilku pływających łodzi mieszkalnych zacumowanych do molo, były też inne na palach, należące do tych, którzy woleli osiedlić się w jednym miejscu, zamiast wędrować po morzach. Chociaż osiedlili się, nadal żyli na morzu i poza nim.
Niektóre domy miały małe generatory, inne korzystały z energii na molo.
Byłem ciekawy zobaczyć sporo zadbanych kotów i psów wędrujących po pływającej wiosce. Z molo mogliśmy zobaczyć motocykle, lodówki i anteny telewizyjne w wielu domach z otwartymi frontami, a także prowizoryczny suchy dok dla łodzi rybackich pomiędzy dwoma z nich.
Monica powiedziała mi, że łodzie mieszkalne Lepa pojawiały się w tajemniczy sposób, przypływając na kilka dni do tygodnia i znacznie powiększając morską wioskę. Wydawało się, że w ich występach nie ma żadnej logiki, a pomiędzy wizytami mogły upłynąć miesiące.
Nurkując w okolicy Bintan, widzieliśmy pojedynczo sporo pływających konstrukcji, ich ogromne sieci rybackie wisiały pod bambusową platformą lub faktycznie były opuszczone w celu łowienia ryb.
Preferowano teraz sieci, przynoszące znacznie większy połów, od nurkowania swobodnego, ale na płyciznach nad rafami widzieliśmy także niektórych mężczyzn łowiących ryby z kuszą podczas nurkowania swobodnego, spędzających wiele minut pod wodą, zanim wypłynęli na powierzchnię.
WIELE BADAŃ przeprowadzono na tych ludziach ze względu na ich niezwykłe, rozszerzone umiejętności freedivingu. Wiele z nich celowo rozrywa błony bębenkowe w młodym wieku, aby ułatwić im nurkowanie i polowanie. Niestety powoduje to większą głuchotę, niż można by się spodziewać w starszym Bajau.
Zwykle pracują pod wodą przez około pięć godzin dziennie i przez tysiąclecia przystosowywali się genetycznie, aby ułatwić im styl życia.
Badania z 2018 roku wykazały, że śledziony Bajau były nawet o 50% większe niż u ludzi lądowych. Kiedy śledziona kurczy się na głębokości, krew bogata w hemoglobinę zostaje wydalona do krwioobiegu. Przy większych śledzionach wydala się ich więcej, co pozwala na dłuższe wstrzymywanie oddechu.
Odkryto również, że Bajau ma inne geny, które mogą pomóc w wydalaniu CO2 i gen, który pomaga w przypadku niedotlenienia (przerw w przytomności) na głębokości. Dalsze badania wykazały, że mają lepsze widzenie pod wodą niż Europejczycy, co zostało udoskonalone przez wiele lat spędzonych pod wodą.
Kiedy wróciliśmy do Alor, kiedy nurkowaliśmy w kolejnym miejscu w pobliżu miejsca, w którym byli chłopcy, zobaczyliśmy o wiele więcej bambusowych klatek rybackich.
Wspinając się po rafie w kierunku głębokości naszego przystanku bezpieczeństwa, zobaczyłem, jak jeden siwowłosy mężczyzna, na pozór bardzo stary, zatapiał kolejną klatkę, poświęcając czas na dokładne ustawienie jej i umieszczenie kamieni, aby utrzymać ją na miejscu.
Musiało minąć więcej niż cztery minuty, zanim powoli wypłynął na powierzchnię, po czym niemal natychmiast schylił się, aby jeszcze raz sprawdzić klatkę i upewnić się, że jest prawidłowo zakotwiczona.
Podczas naszego następnego nurkowania w innym miejscu w pobliżu zobaczyliśmy dywan machających ramionami ukwiali, kalejdoskop wzorów i faktur. Wyglądało jak stos kudłów w salonie mojej babci z lat 1980. XX wieku, pełen tańczących anemonów.
Pod koniec naszego nurkowania, płynąc wzdłuż rafy na głębokości 8 m, zauważyłem kilku rybaków nurkujących głęboko, używając domowych włóczni do połowu anemonefish. W swoich maleńkich, śmiesznie wyglądających drewnianych goglach każdy z nich podpłynął, aby pokazać mi swój połów, zanim wypłyną na powierzchnię.
Przykro było patrzeć, jak te charakterystyczne rybki walczą na włóczniach w ostatnich chwilach życia, ale jak mi później powiedziano, ich śmierć była niezbędna, ponieważ używano ich jako przynęty w bambusowych klatkach.
Dwóch kolejnych rybaków zanurkowało na rafie i za pomocą skał zakotwiczyło dużą sieć z pływakami przymocowanymi do góry, aby utrzymać ją na miejscu. Obserwowałem, jak pracują, pozostając pod wodą przez wiele minut, zanim ponownie rozproszyli ich chłopcy nurkujący, żeby zrobić im zdjęcia. Doświadczenie było urzekające i niesamowite.
Więcej nurkowań w ciągu następnych dwóch dni sprawiło, że spodziewaliśmy się, że za każdym razem pojawią się albo rybacy nurkujący na wolności, albo chłopcy. Podczas nocnego nurkowania na mini-ścianie,
Zaskoczyła nas ogromna sieć, prawie niewidoczna w ciemności, sięgająca na odległość ponad 100 m lub więcej. Freediverzy ustalili, że późnym popołudniem będą łowić ryby polujące nocą.
Dzięki zrównoważonemu rybołówstwu i handlowi z mieszkańcami lądu Bajau przetrwały setki lat i nawet przy nieuniknionej akceptacji niektórych nowoczesnych technologii mogą nadal przetrwać, żyjąc z morza.
INNE FUNKCJE Z OFERTY SPECJALNEJ INDONESIA DIVER – maj 2019
Wakacje Wiadomości Indonezja
