To dość długa droga na Morze Irlandzkie, ale warto przyjrzeć się temu parowcowi i łodzi podwodnej z lat 1890. XIX wieku, wciąż wypełnionemu sprzętem, mówi JOHN LIDDIARD. Ilustracja: MAX ELLIS
ZNAJDUJE SIĘ OKOŁO 18 MIL MORSKICH na wschód od południowo-wschodniej części Wyspy Man i około 40 mil morskich na północ od Anglesey, parowiec Liverpool to jeden z naszych trudniej dostępnych wraków, a mimo to warto się tam dostać.
Na płaskim dnie morskim o długości 38 m najbardziej wystają części, które najlepiej widać na echosondzie, to kotły, silnik i rufa.
Kiedy nurkowałem na wraku, lina strzałowa była ładnie zaczepiona o prawą burtę rufy, więc od tego zaczniemy nasze zwiedzanie wraku, na głębokości 32 m (1). Po tej stronie rufy zarzucono belkę włokową i sieć, chociaż sieć jest stara i dobrze widoczna, więc nie stanowi zagrożenia.
Główną cechą rufy jest słupek steru zwieńczony kwadrantem sterowym, znajdujący się kilka metrów nad głównym pokładem (2) i pokryte gęsto upakowanymi ukwiałami, z grubą sierścią hydroidów na zewnętrznym pierścieniu kwadrantu kierownicy.
Pierwotnie znajdował się tam inny poziom pokładu, z pozostałościami łożyska w pobliżu szczytu słupka steru, ale ten zapadł się i uległ zniszczeniu, pozostawiając niewiele śladów.
Opadające poniżej rufy czterołopatowe żelazne śmigło nadal znajduje się na swoim miejscu, a ster trudno przechylić (3). Obydwa są pokryte mieszanką stokrotek i śliwkowatych ukwiałów i otoczone dąsami. Ogólna głębokość dna morskiego wynosi 38 m, z zagłębieniem poniżej rufy wynoszącym 2 m.
Trzymając się blisko dna morskiego i poruszając się wzdłuż lewej burty wraku, kadłub zostaje rozbity i zawalony, aż zrówna się prawie z dnem morskim, wzdłuż pary pachołów (4).
Teraz wracamy do wraku, zniszczonej grodzi (5) podtrzymuje pokład na rufie i zapewnia widok do środka, przez duże ławice dziobaków zamieszkujących wrak.
Połączenia Liverpool był tylko małym parowcem, o masie 686 ton, długości 62 m i szerokości 9 m, zatem przy dobrej widoczności dość łatwo jest posuwać się do przodu wzdłuż linii środkowej statku, zygzakiem na obie strony w celu zbadania interesujących fragmentów wraku.
Najpierw, w kierunku prawej burty, znajduje się fragment poręczy (6), wspartego nieco nad wrakiem i będącego domem dla kolejnej pięknej kolekcji ukwiałów.
Z tyłu, na linii środkowej wraku, ale nieco przekrzywiony, znajduje się wciągarka, która służyłaby do obsługi ładowni rufowych, oraz jej płyta montażowa (7). Tuż przed i na prawą burtę wciągarki znajduje się stalowa płyta z pierścieniem kołnierzowym na jednym końcu (8), być może przesunięty znad silnika. Pierścień z kołnierzem byłby podstawą respiratora.
Silnik potrójnego rozszerzenia (9) to piękny i nienaruszony przykład pokazujący wzrost rozmiaru cylindra od cylindra wysokociśnieniowego z przodu silnika do cylindra niskociśnieniowego na rufie, z korbowodami i wałem korbowym odsłoniętymi poniżej.
Parę zapewniała para kotłów (10), oba spoczywające na miejscu przed silnikiem.
Przed kotłami, na osi statku, silnik sterowy (11) to blok maszynowy w kształcie litery G. Na prawą burtę, kolejny odcinek poręczy (12) pochodzi najprawdopodobniej z jednego ze skrzydeł mostu.
Wyciągarka, która służyłaby napastnikowi, trzyma się (13) ponownie znajduje się na linii środkowej, chociaż częściowo jest zasłonięty odcinkiem zrębnicy ładowni (14).
Nasza wycieczka odbywa się teraz w rejonie dziobu, choć jest on mocno zniszczony, być może z czasów, kiedy Liverpool uderzył w minę w 1916 r. lub kiedy zeszedł na dziób jakieś sześć godzin później.
Wciąż bliżej linii środkowej duży kabestan (15) spadł na jedną stronę. Wciągarka kotwiczna (16) jest nieco przesunięty na prawą burtę.
Duża kotwica wzorowana na Admiralicji (17) jest częściowo pokryty płytą kadłuba w poprzek jednej łapy. Mały bom spadł na prawą burtę (18), rama rozciągająca się od wraku i utrzymywana nad dnem morskim. Następnie, po lewej stronie dziobu, spoczywa kluza kotwiczna (19).
Pomimo dużej głębokości, aby zakończyć nurkowanie, szybki powrót na rufę zajmie tylko kilka minut.
Słupek steru jest idealnym miejscem do wystrzelenia opóźnionego SMB, zanim odpłynie przez ławicę rdzawca patrolującego prąd nad rufą.
DZIECKO BOLEŚCIA
Połączenia Liverpool, stalowy parowiec o wyporności 686 ton i długości 62 m, został zbudowany w stoczni J Jones & Sons w Liverpoolu w 1892 r. Jej właściciele, Sligo Steam nawigacji Company, zarejestrowali jej port macierzysty jako Sligo w Irlandii, wówczas będącej wówczas jeszcze częścią Wielkiej Brytanii, pisze Kendall McDonald.
Pracowała jako drobnicowiec na krótkich rejsach, często pływając tam i z powrotem między swoim portem macierzystym a portem macierzystym. Jej trzycylindrowy silnik potrójnego rozprężania z dwoma kotłami mógł wytwarzać 187 KM, więc nie był szybki, ale był niezawodny i dochodowy i tak pozostało przez następne 22 lata.
Przez te wszystkie bogate lata właściciele Liverpool prawdopodobnie mniej myślał o możliwości wojny z Niemcami niż o samorządności Irlandii. Wybuch wojny w 1914 roku położył temu kres, a Sligo Steam Nawigacja Company również znalazła swoje statki w stanie wojny.
W ciągu najbliższych dwóch lat ładunki w ładowniach Liverpool byli bardziej wojowniczy, ale rządowe pieniądze były dobre.
Niemiecka marynarka wojenna wystrzeliła pierwszy ze swoich unterseeboote, tzw U-1, w 1906 r. Jej wojna podwodna rozwijała się chaotycznie, ponieważ nie do końca rozumiała, że posiada broń zdolną rzucić Wielką Brytanię na kolana poprzez zatopienie statków handlowych, z których czerpała żywność i zaopatrzenie wojenne.
Była to jedna ze znacznie późniejszych wersji U-Boota, która miała ograniczyć Liverpoolczas morski. The U-80 był jednym z nowych dużych stawiaczy min, nazywanym przez załogi „Dzieciami Smutku”.
Służył w 1. Flotylli U-Bootów Niemieckiej Floty Pełnomorskiej, której w październiku 1916 roku otrzymał rozkaz wznowienia wojny typu „zatonięcie na oczach” przeciwko żegludze handlowej.
U-80 przeprowadził kilka misji wokół Hebryd i na Morzu Irlandzkim. Dowodzony przez Oberleutnanta von Glasenappa, 11 grudnia 18 roku założył pole minowe u wybrzeży Wyspy Man, 1916 mil na południowy wschód od latarni morskiej Chicken Rock, aby złapać statki płynące z Liverpoolu.
Złapało Liverpool dwa dni później. Trzej członkowie załogi zginęli w ogromnej eksplozji, gdy uderzyła w minę kontaktową. Zatonął szybko, ale reszta załogi została uratowana.
Po zatopieniu 26 statków w swojej wojennej karierze, U-80 został złomowany przez Wielką Brytanię po wojnie.
PRZEWODNIK WYCIECZKI
DOJAZD DO: Wyspa Man – Prom z Liverpoolu lub Heysham do Douglas z Wyspą Man Firma Pakietów Steam, 08705 523523. Anglesey’a – pogoń odbiera z pontonu przed biurem portu przy moście Menai (miasto, a nie sam most).
PŁYWY: Luźna woda jest niezbędna i występuje na godzinę przed niskim i wysokim poziomem wody w Liverpoolu.
JAK ZNALEŹĆ: Współrzędne GPS to 54 00.363N, 4 33.411W (stopnie, minuty i miejsca po przecinku). Dziób skierowany jest na południe, a najwyższymi punktami wraku są kotły, silnik i rufa.
NURKOWANIE I POWIETRZE: Z Port St Mary, Wyspa Man – Mike Keggen, Wakacje nurkowe na Wyspie Man, 01624 833133, Z Anglesey – Scott Waterman, Quest Diving Charters. 01248 716923, E-mail.
URUCHOMIENIE: Poślizg w Port St Mary.
NOCLEG: Isle of Man – Mieszkanie z własnym wyżywieniem nad centrum nurkowym. Anglesey – pensjonat w pubie przy biurze portu.
KWALIFIKACJE: Najlepiej nadaje się dla doświadczonych nurków przygotowanych na dekompresję.
DALSZA INFORMACJA: Mapa Admiralicji 2094, Kirkcudbright do Mull of Galloway i Wyspy Man. Mapa przeglądu uzbrojenia 95, Wyspa Man. Informacja turystyczna Wyspy Man 01624 686766. Mapa przeglądu uzbrojenia 114, Anglesey'a. Indeks wraków statków na Wyspach Brytyjskich, tom 5, zachodnie wybrzeże i Walia, autorstwa Richarda i Bridget Larn.
Plusy: Ładny wrak z mnóstwem odsłoniętych maszyn.
Wady: Daleko od brzegu, więc wymaga bardzo dobrych warunków morskich.
Dziękuję Mike'owi Keggenowi i Scottowi Watermanowi.
Pojawił się w Diver w sierpniu 2005 roku
